Powrót do

-> strona g³ówna

Planica - oswoiæ mamuta

dodany: 14.11.2007 | autor: Bartek Krasoñ


Letalnica (do niedawna Velikanka) – najwiêksza na œwiecie skocznia narciarska, znajduje siê w pó³nocno-zachodniej czêœci S³owenii, tu¿ przy granicy z W³ochami i Austri¹. Niedaleko Kranjskej Gory i wsi Rateèe. Jest to jeden z najbardziej znanych oœrodków sportów zimowych na œwiecie. Cichy œwiadek wielkich sukcesów i pora¿aj¹cych upadków. Ten przera¿aj¹cy moloch ma za sob¹ burzliw¹ historiê i o ma³y w³os, a nie dosz³oby w ogóle do powstania Letalnicy...

W latach 30-tych ubieg³ego wieku, pomimo, ¿e skoki narciarskie i ogólnie narciarstwo w S³owenii by³o znane i chêtnie uprawiane, S³owenia nie posiada³a odpowiedniej infrastruktury, by móc na swej ziemi organizowaæ miêdzynarodowe konkursy i zawody. Narciarze s³oweñscy odnosili sukcesy, ale nikt nie bra³ siê za przygotowanie odpowiednich miejsc do uprawiania sportów zimowych, nie by³y to czasy odpowiednie na to. Zawirowania historyczne na to nie pozwoli³y. A ¿e w s³oweñska krew od zawsze zara¿ona by³a sportem, ten stan rzeczy nie móg³ siê d³u¿ej utrzymaæ. Nie mo¿na zapomnieæ o tym, ¿e s³oweñscy sportowcy jako jedyni reprezentowali Jugos³awiê na zawodach i turniejach zimowych i dzielnie walczyli z niepokonanymi wówczas Norwegami. Wœród kibiców, którzy chêtnie wyje¿d¿ali by trzymaæ kciuki za swoich bohaterów, byli równie¿ Joso Gorec, sekretarz ówczesnego Jugos³owiañskiego Zwi¹zku Sportów Zimowych oraz in¿ynier Stanko Bloudek. To w³aœnie oni postanowili zmieniæ S³oweniê w arenê wielkich konkursów sportów zimowych. Tak w³aœnie w 1933 roku powsta³ pomys³ stworzenia najwiêkszej na œwiecie skoczni narciarskiej. Bloudek wierzy³, ¿e uda siê stworzyæ skoczniê, na której bêdzie mo¿na skakaæ, powy¿ej 80 metrów (tylko dwóch skoczków mog³o siê pochwaliæ wtedy pokonaniem granicy 80 metrów – Kanadyjczyk Robert Lymbyrne oraz Norweg Sigmund Ruud). Ale ju¿ wtedy Bloudkowi chodzi³a po g³owie granica 100 metrów, wtedy jeszcze nieosi¹galna.

Pomys³ budowy najwiêkszej skoczni na œwiecie, o dziwo, spotka³ siê z krytyk¹. Najgorêtsz¹ ze strony FIS-u. Równie¿ w kraju (Jugos³awii) pomys³ nie spotka³ siê z aprobat¹ – ani w³adz, ani spo³eczeñstwa. Zagorza³ymi fanami byli tylko sami S³oweñcy, którzy cieszyli siê z faktu, ¿e bêd¹ skakaæ u siebie. Pomimo fali krytyki, budowa ruszy³a pe³n¹ par¹...

Prace dobieg³y koñca ju¿ w lutym 1934 roku, pierwszy punkt konstrukcyjny Velikanki po³o¿ony by³ na 85. metrze. Pierwszym testem Velikanki mia³y byæ zawody krajowe, które odby³y siê 4 lutego. Jednak prawdziwy sprawdzian przed konstruktorami odby³ siê 25 marca tego¿ roku. S³oweñcy zorganizowali miêdzynarodowe mistrzostwa z udzia³em najlepszych skoczków z Norwegii, Austrii i Czech. Tego w³aœnie dnia, Norweg Birger Ruud, pokona³ 92 metry! Nastêpnego dnia w gazetach ukaza³y siê tytu³y Bajka, która sta³a siê rzeczywistoœci¹...!. Wystarczy³ tylko rok, aby ten skok przeszed³ do historii – Reidar Andersen, skoczy³ na odleg³oœæ 99 metrów!

Jednak Federacja, uwa¿a³a, ¿e skoki na tak¹ odleg³oœæ s¹ niebezpieczne i cz³owiek nie powinien oddawaæ skoków d³u¿szych ni¿ 70 metrów. S³oweñcy wtedy po raz pierwszy próbowali przekonaæ FIS do roz³¹czenia skoków narciarskich na dwie grupy: skoki klasyczne i d³u¿sze, zwane lotami. Jednak FIS bez rozpoznania sprawy, od razu j¹ odrzuci³. Nawet wstawiennictwo tak wielkiego autorytetu, jak Pierre de Coubertin nic tu nie zmieni³o. 4 kwietnia 1935 roku, w s³ynnym przemówieniu stwierdzi³, ¿e d¹¿enia do narzucenia ograniczeñ w sporcie to utopia, gdy¿ mi³oœnicy sportu potrzebuj¹ nieograniczonej wolnoœci. Tym, którzy nie boj¹ siê ryzykowaæ, poœwiêci³ ³aciñsk¹ maksymê Citius, altius, fortius (Szybciej, wy¿ej, silniej). Wszystko to na nic... A sam Gorec by³ straszony przez norwesk¹ opozycjê, ¿e nie pozwoli mu wejœæ na trybuny, na ¿aden konkurs odbywaj¹cy siê w Norwegii. Jednak ani Gorec, ani Bloudek nie ugiêli siê – ich plany pozosta³y niezmienione.

Sama Planica mia³a siê dobrze. W 1936 roku (15 marca) zosta³a przekroczona magiczna granica 100 metrów. Austriak Sepp Bradl poszybowa³ w drugie stulecie skoków narciarskich, oddaj¹c skok na 101,5 metra. Dwa lata póŸniej, Planica i jej konstruktorzy odnieœli moralne zwyciêstwo nad FIS-em. Na walnym zebraniu Joso Gorec przedstawi³ niepodwa¿alne dowody co do bezpieczeñstwa skoczni i udowodni³, ¿e Planica by³a niesprawiedliwie traktowana. FIS musia³ siê ugi¹æ i do³¹czy³ zawody w Planicy do kalendarza miêdzynarodowych konkursów.

Przed napaœci¹ niemieck¹ na S³oweniê, ostatnie zawody odby³y siê w 1941 roku, kiedy to rekord œwiata zosta³ pobity piêciokrotnie! Ale ostateczne s³owo nale¿a³o do Rudiego Gehringa (Niemcy), który poszybowa³ na wysokoœæ 118 metrów! Jednak z powodu wojny, skocznia zosta³a zamkniêta na 6 lat, a z powodu odbywaj¹cych siê w jej pobli¿u dzia³añ wojennych, zosta³a bardzo zniszczona. Konieczny by³ gruntowny remont.

Wtedy równie¿ Bloudek planowa³ przy okazji remontu, powiêkszyæ skoczniê do 160 metrów. Pracê nad tym przerwa³a jego œmieræ, a pa³eczkê konstruktorsk¹ przejêli bracia Lado i Janez Gorišek. Obawiano siê, ¿e wraz ze œmierci¹ pomys³odawcy, Planicê nie czeka ju¿ nic dobrego. Nic bardziej mylnego! Bracia Goriškowie pobili swojego mistrza, chc¹c stworzyæ 190-metrowego mamuta, którym Velikanka jest do dzisiaj. Takie przedsiêwziêcie wymaga³o przesuniêcia ca³ej konstrukcji. Bloudkova Velikanka ma punkt konstrukcyjny po³o¿ony na 130 metrach i obecnie jest ju¿ nieczynna.

Kolejne makija¿e Velikanki pozwoli³y na oddawanie skoków na d³ugoœæ ponad 225 metrów. Obiekt nie jest wyposa¿ony ani w igielit, ani w sztuczne oœwietlenie, dlatego te¿ zawody odbywaj¹ siê zawsze do po³udnia. Spowodowane jest to równie¿ tym, ¿e ca³y obiekt otoczony jest gêstym lasem, co chroni skoczniê przed wiatrem. Pierwszy skok na d³ugoœæ ponad 200 metrów odda³ Tomi Nieminen 17 marca 1994 roku, a rekord skoczni nale¿y do Bjørna Einara Romørena (239 metrów). Pobiæ go próbowa³ Janne Ahonen, który odda³ skok na 240 metrów, jednak upad³ i skok nie zosta³ zaliczony.

Letalnica (Velikanka) to obecnie kompleks szeœciu skoczni:
- mamucia skocznia narciarska – Letalnica (K185)
- du¿a skocznia – Bloudkova Velikanka (K130)
- skocznia normalna – Srednija Velikanka (K90)
oraz trzy mniejsze skocznie treningowe (K40, K30 i K8)

Nale¿y równie¿ pamiêtaæ, ¿e pierwsze Mistrzostwa Œwiata w lotach narciarskich odby³y siê w 1972 roku, w³aœnie na Planicy. Dla wielu Planica to skocznia stanowi¹ca wyzwanie dla œmia³ków i miejsce, na którym padnie jeszcze niejeden zapieraj¹cy dech w piersiach rekord...

Bibliografia:
http://www.planica.info/index.php?i=19
http://www.skijumping.pl/pokaz.php?show=pokaz_skocznie&id=16