Powrót do

Automobile z Moraw

dodany: 22.03.2004 | autor: Wojciech Miśko

Artykuł przedrukowany z dodatku Turystyka Wielkopolskiej Gazety Wyborczej z dnia 12-13 października 2002. Przedruk za zgodą Autora i Redakcji.

Kopřivnice są dużym, przemysłowym miastem położonym na północy Moraw. Rodzinne miasto znanego olimpijczyka Emila Zatopka słynie na cały świat z wielkiej fabryki samochodów.

Centrum miasta leży na terenie dawnej osady Celtów. Pierwsza wzmianka o Kopřivnicach pochodzi z końca XIV wieku. Mniej więcej w tym samym czasie powstał pobliski Štramberk. Jednak po latach, Kopřivnice stały się miastem przemysłowym, a w Štramberku atmosfera czeskiej prowincji, znanej z opowiadań Hrabala, wydaje się wręcz namacalna. Oba miasta można zwiedzić w czasie całodniowej wycieczki pieszej.

Fabryka powozów

Główną atrakcją Kopřivnic jest Muzeum Techniki. Nazwa nieco na wyrost, ponieważ prezentowane są tutaj wyłącznie produkty miejscowym zakładów samochodowych Tatra. W przestronnych wnętrzach, na kilku poziomach zgromadzono ponad 50 oryginalnych lub zrekonstruowanych samochodów, stanowiące chlubę najpierw monarchii Austro-Węgierskiej, potem Republiki, a w końcu komunistycznej Czechosłowacji. Wszystko zaczęło się od Ignaca Šustali (Schustali), przedsiębiorczego mieszkańca Kopřivnic. W 1850 roku ten syn miejscowego gospodarza założył warsztat, w którym rozpoczął produkcję powozów. Ponieważ liczba zamówień rosła, Šustala zbudował nowy zakład produkcyjny na skraju osady. Dzięki stałej trosce o wysoką jakość swoich produktów, mógł z powodzeniem sprzedawać swoje powozy nawet do odległych miast monarchii.

Limuzyny dla prezydenta

W 1881 roku do Štramberku doprowadzono kolej żelazną. Dla energicznego Šustali był to czytelny sygnał do rozszerzenia produkcji. W jego zakładach rozpoczęto produkcję wagonów kolejowych. To nie koniec nowości. W 1897 roku miał miejsce kolejny historyczny moment. Bramy zakładu opuścił pierwszy w monarchii samochód. Nazywał się Präsident. Jego rekonstrukcja zdobi dziś pierwszą salę muzeum. Tak rozpoczęła się produkcja samochodów na Morawach. Powstawały coraz to nowe modele. Po pierwszej wojnie światowej produkcja trwała nadal. Produkowano tu między innymi luksusowe limuzyny znane z filmów dokumentalnych. Pięć takich samochodów zamówiono dla Praskiego Zamku, jeździł nimi m. in. prezydent T. G. Masaryk. Samochody ze znaczkiem Tatra produkowano w wielu wersjach, były wśród nich wozy strażackie, sanitarki, pojazdy wyścigowe i ciężarowe. Dla wojska zbudowano też trzyosiowe ciekawie wyglądające długie pojazdy. Wszystkie opisane modele można zobaczyć w salach muzeum. Warto zwrócić uwagę na ciekawą aranżację. Diorama, w której prezentowany jest samochód strażacki zawiera obraz płonącego domu oraz sylwetki strażaków w akcji. Podobnie inne pojazdy są jakby wkomponowane w otoczenie, które ma obrazować ich przeznaczenie.

Koniecznie przyjrzyjmy się modelowi z 1933 roku o nazwie Tatra V570. Jest bardzo podobny do powszechnie znanego VW garbusa. Oficjalnie nikt nie przyznaje się do tego, kto od kogo ściągnął konstrukcje. Jednak podobieństwo nie może być przypadkowe. Pięknie prezentuje się też przedwojenny model z trzema światłami głównymi pokryty metalicznym błękitnym lakierem. Auto wprost stworzone dla Bonda.

Ciężarówkami w świat

Po drugiej wojnie światowej wznowiono produkcję samochodów osobowych. I tak jak wcześniej, Tatrami jeździli przywódcy państwa. Swoją Tatrę miał m. in. prezydent Gottwald. A piękny kremowy kabriolet podarowano swego czasu Stalinowi. Jednak ogromna konkurencja na światowych rynkach samochodowych doprowadziła do tego, że osobowe Tatry traciły popularność. Nie pomogły nawet próby nawiązania współpracy z włoskimi projektantami nadwozi. Wydaje się, że w krachu produkcji samochodów osobowych mogły mieć też swoje znaczenie sztywne i nieefektywne reguły gospodarki socjalistycznej. Jednak udało się uratować produkcję samochodów ciężarowych. Z czasem produkcja ciężkich wywrotek stała się czeską specjalnością. W dolnych pomieszczeniach muzeum stoi kilka ogromnych i przysadzistych ciężarówek, znanych także z polskich dróg.

Jednak dla mnie najciekawszym eksponatem są autosanie. Ten czterodrzwiowy pojazd na płozach, napędzany umieszczonym z tyłu śmigłem, jest naprawdę wyjątkowym okazem. Innym, nie mniej ciekawym obiektem jest wykonany w dwóch egzemplarzach mikrobus Tatra 805, którym w latach 1959-1964 czescy podróżnicy Hanzelka i Zikmund objechali całą Azję. Dla porządku dodam jeszcze tylko, by zwrócić uwagę na prezentowaną na wystawie ogromną Tatrę 815 GTC. W latach 1987-1990, w długą podróż dookoła świata wyruszyła nią pięcioosobowa załoga. I już na koniec. Przed budynkiem muzeum wystawiono pociąg zwany Słowacką Strzałą. Tym oryginalnym i swego czasu luksusowym pojazdem szynowym jeździł prezydent przedwojennej Czechosłowacji, T. G Masaryk.

Wyprawa do Kopřivnic to wycieczka w świat techniki. Ale wystarczy tylko przejść niebieskim szlakiem na szczyt Bila hora i zejść do Štramberku, by móc podziwiać inny świat. Świat dziejów prehistorycznych, świat nenadertalczyków i piękny świat czeskich legend.

Informacje praktyczne:
Kopřivnice i Štramberk leżą na północnych Morawach. Dojechać tu można np. z Ostravy – około 40 km. Muzeum techniki czynne jest codzienie przez cały rok oprócz poniedziałków, od 9.00 do 16.00, w lecie godzinę dłużej. Obok kasy muzeum znajduje się sklep, w którym na pewno znajdą coś dla siebie modelarze. Jest też mała kawiarenka internetowa. Ceny biletów: dorośli 50 koron, bilet ulgowy 20 koron. Fotografowanie jest bezpłatne. Tuż przy muzeum postawiono niedawno market, który częściowo zasłania ładny i nowoczesny budynek muzeum.
W Internecie: www.tatramuseum.cz - strona dokładnie opisująca kopřivnickie Muzeum Techniki, www.tatra.cz – oficjalna strona fabryki samochodów Tatra, można z niej ściągnąć krótkie filmy reklamowe lub wygaszacze ekranu z ciężarówkami, www.koprivnice.cz - oficjalna strona miasta, gdzie umieszczono wszystko to, co odwiedzającym Kopřivnice może być potrzebne, m. in. adresy i opisy wycieczek. Centrum Informacji Turystycznej - ic@kdk.cz.