Automobile z Moraw
dodany: 22.03.2004 | autor: Wojciech Miœko
Artyku³ przedrukowany z dodatku Turystyka Wielkopolskiej Gazety Wyborczej z dnia 12-13 paŸdziernika 2002. Przedruk za zgod¹ Autora i Redakcji.
Kopøivnice s¹ du¿ym, przemys³owym miastem po³o¿onym na pó³nocy Moraw. Rodzinne miasto znanego olimpijczyka Emila Zatopka s³ynie na ca³y œwiat z wielkiej fabryki samochodów.
Centrum miasta le¿y na terenie dawnej osady Celtów. Pierwsza wzmianka o Kopøivnicach pochodzi z koñca XIV wieku. Mniej wiêcej w tym samym czasie powsta³ pobliski Štramberk. Jednak po latach, Kopøivnice sta³y siê miastem przemys³owym, a w Štramberku atmosfera czeskiej prowincji, znanej z opowiadañ Hrabala, wydaje siê wrêcz namacalna. Oba miasta mo¿na zwiedziæ w czasie ca³odniowej wycieczki pieszej.
Fabryka powozów
G³ówn¹ atrakcj¹ Kopøivnic jest Muzeum Techniki. Nazwa nieco na wyrost, poniewa¿ prezentowane s¹ tutaj wy³¹cznie produkty miejscowym zak³adów samochodowych Tatra. W przestronnych wnêtrzach, na kilku poziomach zgromadzono ponad 50 oryginalnych lub zrekonstruowanych samochodów, stanowi¹ce chlubê najpierw monarchii Austro-Wêgierskiej, potem Republiki, a w koñcu komunistycznej Czechos³owacji. Wszystko zaczê³o siê od Ignaca Šustali (Schustali), przedsiêbiorczego mieszkañca Kopøivnic. W 1850 roku ten syn miejscowego gospodarza za³o¿y³ warsztat, w którym rozpocz¹³ produkcjê powozów. Poniewa¿ liczba zamówieñ ros³a, Šustala zbudowa³ nowy zak³ad produkcyjny na skraju osady. Dziêki sta³ej trosce o wysok¹ jakoœæ swoich produktów, móg³ z powodzeniem sprzedawaæ swoje powozy nawet do odleg³ych miast monarchii.
Limuzyny dla prezydenta
W 1881 roku do Štramberku doprowadzono kolej ¿elazn¹. Dla energicznego Šustali by³ to czytelny sygna³ do rozszerzenia produkcji. W jego zak³adach rozpoczêto produkcjê wagonów kolejowych. To nie koniec nowoœci. W 1897 roku mia³ miejsce kolejny historyczny moment. Bramy zak³adu opuœci³ pierwszy w monarchii samochód. Nazywa³ siê Präsident. Jego rekonstrukcja zdobi dziœ pierwsz¹ salê muzeum. Tak rozpoczê³a siê produkcja samochodów na Morawach. Powstawa³y coraz to nowe modele. Po pierwszej wojnie œwiatowej produkcja trwa³a nadal. Produkowano tu miêdzy innymi luksusowe limuzyny znane z filmów dokumentalnych. Piêæ takich samochodów zamówiono dla Praskiego Zamku, jeŸdzi³ nimi m. in. prezydent T. G. Masaryk. Samochody ze znaczkiem Tatra produkowano w wielu wersjach, by³y wœród nich wozy stra¿ackie, sanitarki, pojazdy wyœcigowe i ciê¿arowe. Dla wojska zbudowano te¿ trzyosiowe ciekawie wygl¹daj¹ce d³ugie pojazdy. Wszystkie opisane modele mo¿na zobaczyæ w salach muzeum. Warto zwróciæ uwagê na ciekaw¹ aran¿acjê. Diorama, w której prezentowany jest samochód stra¿acki zawiera obraz p³on¹cego domu oraz sylwetki stra¿aków w akcji. Podobnie inne pojazdy s¹ jakby wkomponowane w otoczenie, które ma obrazowaæ ich przeznaczenie.
Koniecznie przyjrzyjmy siê modelowi z 1933 roku o nazwie Tatra V570. Jest bardzo podobny do powszechnie znanego VW garbusa. Oficjalnie nikt nie przyznaje siê do tego, kto od kogo œci¹gn¹³ konstrukcje. Jednak podobieñstwo nie mo¿e byæ przypadkowe. Piêknie prezentuje siê te¿ przedwojenny model z trzema œwiat³ami g³ównymi pokryty metalicznym b³êkitnym lakierem. Auto wprost stworzone dla Bonda.
Ciê¿arówkami w œwiat
Po drugiej wojnie œwiatowej wznowiono produkcjê samochodów osobowych. I tak jak wczeœniej, Tatrami jeŸdzili przywódcy pañstwa. Swoj¹ Tatrê mia³ m. in. prezydent Gottwald. A piêkny kremowy kabriolet podarowano swego czasu Stalinowi. Jednak ogromna konkurencja na œwiatowych rynkach samochodowych doprowadzi³a do tego, ¿e osobowe Tatry traci³y popularnoœæ. Nie pomog³y nawet próby nawi¹zania wspó³pracy z w³oskimi projektantami nadwozi. Wydaje siê, ¿e w krachu produkcji samochodów osobowych mog³y mieæ te¿ swoje znaczenie sztywne i nieefektywne regu³y gospodarki socjalistycznej. Jednak uda³o siê uratowaæ produkcjê samochodów ciê¿arowych. Z czasem produkcja ciê¿kich wywrotek sta³a siê czesk¹ specjalnoœci¹. W dolnych pomieszczeniach muzeum stoi kilka ogromnych i przysadzistych ciê¿arówek, znanych tak¿e z polskich dróg.
Jednak dla mnie najciekawszym eksponatem s¹ autosanie. Ten czterodrzwiowy pojazd na p³ozach, napêdzany umieszczonym z ty³u œmig³em, jest naprawdê wyj¹tkowym okazem. Innym, nie mniej ciekawym obiektem jest wykonany w dwóch egzemplarzach mikrobus Tatra 805, którym w latach 1959-1964 czescy podró¿nicy Hanzelka i Zikmund objechali ca³¹ Azjê. Dla porz¹dku dodam jeszcze tylko, by zwróciæ uwagê na prezentowan¹ na wystawie ogromn¹ Tatrê 815 GTC. W latach 1987-1990, w d³ug¹ podró¿ dooko³a œwiata wyruszy³a ni¹ piêcioosobowa za³oga. I ju¿ na koniec. Przed budynkiem muzeum wystawiono poci¹g zwany S³owack¹ Strza³¹. Tym oryginalnym i swego czasu luksusowym pojazdem szynowym jeŸdzi³ prezydent przedwojennej Czechos³owacji, T. G Masaryk.
Wyprawa do Kopøivnic to wycieczka w œwiat techniki. Ale wystarczy tylko przejœæ niebieskim szlakiem na szczyt Bila hora i zejœæ do Štramberku, by móc podziwiaæ inny œwiat. Œwiat dziejów prehistorycznych, œwiat nenadertalczyków i piêkny œwiat czeskich legend.
Informacje praktyczne:
Kopøivnice i Štramberk le¿¹ na pó³nocnych Morawach. Dojechaæ tu mo¿na np. z Ostravy – oko³o 40 km. Muzeum techniki czynne jest codzienie przez ca³y rok oprócz poniedzia³ków, od 9.00 do 16.00, w lecie godzinê d³u¿ej. Obok kasy muzeum znajduje siê sklep, w którym na pewno znajd¹ coœ dla siebie modelarze. Jest te¿ ma³a kawiarenka internetowa. Ceny biletów: doroœli 50 koron, bilet ulgowy 20 koron. Fotografowanie jest bezp³atne. Tu¿ przy muzeum postawiono niedawno market, który czêœciowo zas³ania ³adny i nowoczesny budynek muzeum.
W Internecie: www.tatramuseum.cz - strona dok³adnie opisuj¹ca kopøivnickie Muzeum Techniki, www.tatra.cz – oficjalna strona fabryki samochodów Tatra, mo¿na z niej œci¹gn¹æ krótkie filmy reklamowe lub wygaszacze ekranu z ciê¿arówkami, www.koprivnice.cz - oficjalna strona miasta, gdzie umieszczono wszystko to, co odwiedzaj¹cym Kopøivnice mo¿e byæ potrzebne, m. in. adresy i opisy wycieczek. Centrum Informacji Turystycznej - ic@kdk.cz.
|