Powrót do

-> strona g³ówna

Uroda skalnych miast

dodany: 12.04.2003 | autor: Wojciech Miœko


Artyku³ przedrukowany z dodatku Turystyka Wielkopolskiej Gazety Wyborczej z dnia 22-23 luty 2002. Przedruk za zgod¹ Autora i Redakcji.

Piaskowiec by³ - i jest nadal - doskona³ym tworzywem dla rzeŸbiarzy. Lecz najpiêkniejsze i niepowtarzalne formy powsta³y z piaskowca dziêki s³oñcu, wodzie i wiatrowi. Podziwiaæ je mo¿na tu¿ "za miedz¹", w czeskim Adršpachu i Teplicach.


Prawdziwa turystyczna kariera ma³ej wioski Adršpach rozpoczê³a siê w 1824 roku od wielkiego nieszczêœcia. By³ nim ogromny po¿ar, który szala³ wœród okolicznych ska³ przez wiele tygodni. Ogieñ zniszczy³ roœlinnoœæ i nie oszczêdzi³ zwierz¹t. Ale ods³oni³ za to imponuj¹ce formy skalne. Gdy tylko mo¿na by³o ju¿ wejœæ miêdzy ska³y, pierwsi odwa¿ni zag³êbili siê w d³ugie i krête skalne labirynty. Liczba turystów zwiêksza³a siê z ka¿dym sezonem. Niemcy, Czesi i Polacy podziwiali wspania³e formy skalne oraz ... potwierdzali swój pobyt w skalnych miastach w specyficzny, dziœ ju¿ niedopuszczalny sposób. Na najbardziej charakterystycznych ska³ach widoczne s¹ liczne napisy uczynione przed ponad stu laty przez Niemców, Polaków i Czechów. W taki w³aœnie sposób przeszli do historii m. in. niejaki Hafftstein z £odzi i Zöllner z Breslau.


W Mysiej Dziurze.

Adršpašske i Teplicke Skály to dwa najbardziej znane czeskie skalne miasta. Nazwê skalne miasta przyjêto w Czechach dla kilku, szczególnie atrakcyjnych, ma³ych obszarów. W skalnych miastach poruszamy siê w¹skimi dró¿kami, labiryntami, czasem przechodziæ trzeba po drabinach lub k³adkach. Wzd³u¿ szlaków wznosz¹ siê wysokie na kilkanaœcie metrów bloki skalne. Ich kszta³ty od dawna pobudza³y wyobraŸniê odkrywców. Dziêki temu wiêkszoœæ grup skalnych uzyska³a oryginalne nazwy. Najczêœciej zwi¹zane s¹ z kszta³tem ska³y, czasem jednak nawi¹zuj¹ do historii. Spotkamy tu m. in. Kochanków, Starostê i Staroœcinê, G³owê Cukru, Gilotynê, Króla i wiele innych. Jedn¹ z najciekawszych form jest Mysia Dziura - w¹ska rozpadlina miêdzy olbrzymimi blokami ska³. Przed wejœciem do Mysiej Dziury trzeba krytycznie spojrzeæ na swoj¹ ... tuszê. Sam by³em œwiadkiem dramatycznej i nieudanej próby przejœcia przez Mysi¹ Dziurê pewnej m³odej Czeszki o bujnych kszta³tach. Adršpašske oraz Teplicke Skalne Miasta s¹ rezerwatami przyrody obejmuj¹cymi obszar bardzo zró¿nicowanych piaskowców, przypominaj¹cych pod pewnymi wzglêdami nasze Góry Sto³owe. Teren ten od 1933 roku podlega ochronie. Powsta³ tu najwiêkszy w Czechach rezerwat przyrody, o powierzchni ponad 1800 ha. Zwiedzanie skalnych miast jest mo¿liwe wy³¹cznie po wyznaczonych trasach i szlakach. Wœród turystów mo¿na tutaj spotkaæ amatorów wêdrówek prawie z ca³ego œwiata. Choæ tradycyjnie najwiêcej tu Niemców, to od pewnego czasu trafiaj¹ tu tak¿e coraz czêœciej i coraz chêtniej Polacy.


Syberia wœród ska³.

Wejœcie do Teplickiego Skalnego Miasta znajduje siê obok stacji kolejowej Teplice-Skály, jest tam tak¿e parking oraz hotel. Przy wejœciu do rezerwatu warto w kiosku kupiæ dobr¹ mapê turystyczn¹ Skalnych Miast i Czeskich Gór Sto³owych. Szlak niebieski poprowadzi nas przez najciekawsze fragmenty ska³ ukszta³towanych przez przyrodê w niezwykle interesuj¹ce obiekty, którym nadano przeró¿ne nazwy np. Sfinks, Golem, Sowa, Koñska G³owa, Skalna Korona, NiedŸwiedŸ Polarny i wiele innych. D³ugoœæ szlaku wynosi oko³o 6 km i mo¿na go pokonaæ w ci¹gu 3 godzin. G³ówne atrakcje to oczywiœcie ska³y, wie¿e i platformy widokowe, ale tak¿e pami¹tki po znanych osobach. Tablica na Skalnej Bramie upamiêtnia pobyt w tym miejscu J. W. Goethe. Wielki poeta dotar³ tu w 1790 roku, w trakcie swoich studiów przyrodniczych. Niezwykle ciekawym miejscem Teplickich Ska³ jest g³êboki i ciemny w¹wóz zwany Sybiø. Nazwa ca³kowicie odpowiada atmosferze w w¹wozie - zw³aszcza latem przejœcie przez zimny i wilgotny w¹wóz pozwala przekonaæ siê o s³usznoœci tej nazwy. Bywa, ¿e i w lecie znajdziemy tam resztki œniegu. Na obszarze skalnych miast panuj¹ szczególne warunki klimatyczne. Ze wzglêdu na du¿¹ wilgotnoœæ, ch³ód i ograniczony dop³yw œwiat³a s³onecznego, wœród kamieni i ska³ spotkaæ mo¿na rzadkie gatunki mchów, porostów oraz roœliny niespotykane na tej wysokoœci. Czêœæ z nich ma du¿e znaczenie dla przyrodników. Zwolenników rozleg³ych panoram zachêcam do wejœcia na platformê widokow¹ utworzon¹ wœród pozosta³oœci grodu Stømen. Po pokonaniu schodów z dwoma setkami stopni - uwaga! ostatni odcinek wiedzie po niezbyt bezpiecznych drabinach! - mo¿emy napawaæ oczy wspania³ym widokiem Gór Sowich oraz Broumovskich Sten.


Niezatapialny Titanic

Kilka kilometrów na pó³noc jest drugie, bardziej znane, choæ mniejsze, Adršpašske Skalne Miasto. Dojazd kolej¹ z Teplic, pieszo lub samochodem. W Adršpachu zlokalizowano parking dla autobusów oraz samochodów osobowych. Przez Adršpašske Skalne Miasto prowadzi zielony szlak, którego ca³kowita d³ugoœæ wynosi oko³o 4 km. Najwiêksz¹ niew¹tpliwie atrakcj¹ jest mo¿liwoœæ przep³yniêcia tratw¹ przez œródskalne jeziorko. Warto dodaæ, ¿e rejsy rozpoczêto ju¿ w 1857 roku. Tratwy nosz¹ nazwy - nomen omen - Titanic-1 i Titanic-2. Nie odstrasza to jednak potencjalnych klientów - w sezonie trzeba staæ w d³ugiej kolejce chêtnych by wyp³yn¹æ na szerokie wody. Z najprawdziwszym czeskich poczuciem humoru spotkamy siê w czasie rejsu. Nieodmiennie wielkie wra¿enie sprawia opowieœæ flisaka. Wœród ca³kowitej ciszy snuje opowieœæ o Hawajach - tak¹ nazwê nosz¹ maleñkie wysepki obok których przep³ywamy. Przy brzegu jeziorka tkwi¹ postaci wodnika Szuwarka i jego ma³¿onki z czerwonym nosem. Salwy œmiechu wzbudza podana odpowiednio powa¿nym g³osem informacja, ¿e g³êbokoœæ jeziorka siêga miejscami 243 - tu flisak zawiesza g³os - centymetrów. O innych dowcipach przekonajcie siê Pañstwo sami. Jeziorko powstaje corocznie przez spiêtrzenie wód niewielkiej tutaj rzeczki Metuje. W zimie woda jest spuszczana. A metalowe tratwy odpoczywaj¹ na dnie w¹wozu. Niedaleko jeziorka znajduje siê Wielki Wodospad o wysokoœci 16 m, obok którego wmurowano w ska³y popiersie J. W. Goethego i nastêpn¹ tablicê upamiêtniaj¹ca jego pobyt w tych górach. Wzd³u¿ trasy co jakiœ czas spotykamy tabliczki z nazwami (i ze strza³kami wskazuj¹cymi kierunek) nadanymi bardziej charakterystycznym obiektom np. Indianin, Wielb³¹d, Orle Gniazdo, BliŸniaki, Diabelski Most. Po wyjœciu z ³ódki mo¿na udaæ siê w drogê powrotn¹ zielonym szlakiem do parkingu i stacji kolejowej.


Kuchenne wejœcie.

Dla amatorów d³u¿szych wêdrówek mam specjaln¹ propozycjê. Nieopisany w ¿adnym przewodniku sposób poznania obu skalnych miast - na dodatek za darmo. Nie jest zbyt uci¹¿liwy, a pozwala zapoznaæ siê ze wszystkimi atrakcjami skalnych miast. £¹czna d³ugoœæ trasy to oko³o 18 km. Wêdrówkê rozpoczynamy w Janovicach (pi¹ty przystanek kolejowy za Teplicami w stronê Trutnova) i st¹d pieszo zielonym szlakiem kierujemy siê w stronê widocznych ca³y czas ska³. Dochodzimy do niebieskiego szlaku prowadz¹cego przez ca³e Teplicke Skalne Miasto. PóŸniej mo¿na przejœæ ¿ó³tym szlakiem przez Wilczy W¹wóz (Vlèí Rokle). Droga ta jest jednak pocz¹tkowo doœæ uci¹¿liwa, sporo na niej stromych zejœæ i podejœæ - czêœæ z nich poprowadzono po drewnianych drabinach. W œrodkowej czêœci trasa ta jest podmok³a - gdy jest mokro bêdzie trudna do pokonania bez dobrego obuwia. Po oko³o dwóch godzinach dochodzimy do Adršpašskego Skalnego Miasta. Po zwiedzeniu miasta kierujemy siê w stronê jeziora po³o¿onego blisko stacji kolejowej Adršpach. Godzinny spacer wokó³ przepiêknego szmaragdowego jeziora dostarcza niezapomnianych wra¿eñ. Zw³aszcza wtedy, gdy s³oñce wzmacnia jeszcze kolor wody. Brzegi s¹ bardzo strome, wysokie i niebezpieczne. W³aœnie ze wzglêdów bezpieczeñstwa obowi¹zuje tutaj zakaz k¹pieli. Jeszcze kilka lat temu w¹skie brzegi jeziorka by³y rajem dla naturystów. Jednak gdy wytyczono tu niebieski szlak turystyczny golasów przeniesiono w inne miejsce.


W pionie i w poziomie.

Od wielu lat trwa zainteresowanie skalnymi miastami wœród alpinistów. Ka¿dego roku przybywa tu wielu amatorów wspinaczki. Wœród setek wie¿ i ska³ wytyczono dot¹d kilka tysiêcy (!) dróg umo¿liwiaj¹cych nauczenie siê oraz doskonalenie wêdrówek w pionie. Jedn¹ z najbardziej skomplikowanych dróg mo¿na dostaæ siê na szczyt prawie stumetrowej ska³y Kochankowie. Zdobycie tego szczytu uchodzi wœród alpinistów za niema³y wyczyn.

W najbli¿szych okolicach Teplic i Adršpachu jest wiele innych wartych odwiedzenia miejsc. Poza skalnymi miastami godne uwagi s¹ m.in. resztki kamiennego zamku Skály niedaleko Dìdova, wciœniêtego w po³udniowe zbocza Adršpašsko-Teplickich Skál. Zamek powsta³ w oparciu o strome zbocza ska³ miêdzy którymi wybudowano k³adki, pomosty i mury, w ska³ach wykuto stopnie a na szczytach ska³ek zbudowano wie¿e. U podnó¿a zamku b³yszcz¹ dwa ma³e jeziorka. Z najwy¿szego miejsca zamkowych ska³ek rozci¹ga siê piêkny widok na okolicê.


Górska droga krzy¿owa.

Gor¹co polecam tak¿e spacerek z Adršpachu na wzgórze Køížový vrch. Zw³aszcza tym, którzy nie lubi¹ t³oku. Bo niestety, w sezonie, w skalnych miastach, bywa tak t³oczno jak na Krupówkach. Z parkingu przed g³ównym wejœciem prowadz¹cym do Adršpašskego Skalnego Miasta nale¿y udaæ siê w kierunku przeciwnym ni¿ do skalnego miasta. ¯ó³tym szlakiem idziemy pocz¹tkowo odkrytym terenem, potem wchodzimy w las, id¹c jego skrajem podchodzimy stale w górê. Po pewnym czasie zauwa¿ymy odchodz¹cy w prawo, w górê szlak zielony. Wspinamy siê dalej; ³atwo odnajdziemy umieszczone w ska³ach tablice drogi krzy¿owej. Obramowania poszczególnych tablic wykuto w ska³ach w XVII wieku. Same tablice s¹ ju¿ odnowione. Na jednym z wierzcho³ków Køížoveho vrchu (659 m) postawiono w 1857 roku ¿elazny krzy¿ wbudowany w wykonan¹ z piaskowca podstawê. Na podstawie umieszczono p³askorzeŸby œw. Anny, œw. Józefa i oczywiœcie s³ynnego czeskiego œwiêtego Jana Nepomucena. Sam szczyt stanowi dogodny punkt widokowy, z którego podziwiaæ mo¿na Adršpašské skály i - przy sprzyjaj¹cej pogodzie - Karkonosze. Uwaga! Platforma widokowa nie jest zabezpieczona! Schodzimy zielonym szlakiem, dochodz¹c ponownie do szlaku ¿ó³tego. St¹d, albo w lewo w dó³, drog¹ wejœciow¹, do parkingu, lub w prawo ¿ó³tym szlakiem wokó³ Køížoveho vrchu do asfaltowej drogi Zdoòov-Ardšpach. Na drodze skrêcamy w prawo i po pewnym czasie dochodzimy do parkingu w Adršpachu. Ca³a opisana trasa ma oko³o 5 kilometrów. Ze wzglêdu na niewielki stopieñ trudnoœci, trasê wokó³ Køížoveho vrchu mo¿emy zaplanowaæ na przyjemn¹ wycieczkê tak¿e po zwiedzeniu skalnego miasta. Okolice Adršpachu do doskona³e miejsce na kilkudniowy, rodzinny wyjazd np. w d³ugi majowy weekend.


Informacje praktyczne:
Najproœciej dotrzeæ tu w³asnym samochodem. Najbli¿sze drogowe przejœcia graniczne to: Goliñsk - Starostín, T³umaczów - Otovice i Kudowa S³one - Náchod. Mo¿na dojechaæ tu tak¿e z wycieczk¹ autokarow¹, zorganizowan¹ przez jedno z licznych biur turystycznych w Karpaczu, Kudowie czy Jeleniej Górze. Koszt takiej jednodniowej wyprawy nie przekracza najczêœciej 50 z³. Jednak zdecydowanie przyjemniej udaæ siê do skalnych miast samodzielnie.
Bilet wstêpu (do ka¿dego ze skalnych miast osobno) kosztuje 40 koron, dzieci p³ac¹ po³owê, przeja¿d¿ka ³ódk¹ to wydatek 10 koron od osoby. Parking ca³odniowy - 40 koron. Bilety mog¹ stanowiæ ciekaw¹ pami¹tkê z wycieczki, bo z jednej strony wydrukowano piêkne zdjêcie ska³, a na odwrocie narysowano trasê, wed³ug której mo¿na zwiedzaæ skalne miasto.
Wie¿e w obu skalnych miastach s¹ rajem dla wspinaczy; nie s¹ jednak dostêpne dla wszystkich i o ka¿dej porze. Na stronie www.adrspach.cz, amatorzy wspinania znajd¹ terminarz i sposób udostêpnienia skalnych wie¿.
Przejœcia graniczne na szlakach turystycznych. Mo¿na z nich korzystaæ na podstawie wa¿nego paszportu, w ustalonych godzinach i porach roku. Ze wzglêdu na du¿e ró¿nice w zakresie ich funkcjonowania nale¿y dowiedzieæ siê na miejscu o aktualne zasady przekraczania granicy. W opisywanym rejonie pieszym i rowerzystom udostêpniono nastêpuj¹ce przejœcia: £¹czna - Zdoòov, G³uszyca Górna - Janovièky, Ostra Góra - Machovská Lhota. Do podró¿y wokó³ Adršpachu warto wykorzystaæ czesk¹ kolej. Informacje na temat noclegów tak¿e na stronie www.adrspach.cz - ceny od 300 koron od osoby.