Powrót do

Uroda skalnych miast

dodany: 12.04.2003 | autor: Wojciech Miśko

Artykuł przedrukowany z dodatku Turystyka Wielkopolskiej Gazety Wyborczej z dnia 22-23 luty 2002. Przedruk za zgodą Autora i Redakcji.

Piaskowiec był - i jest nadal - doskonałym tworzywem dla rzeźbiarzy. Lecz najpiękniejsze i niepowtarzalne formy powstały z piaskowca dzięki słońcu, wodzie i wiatrowi. Podziwiać je można tuż "za miedzą", w czeskim Adršpachu i Teplicach.

Prawdziwa turystyczna kariera małej wioski Adršpach rozpoczęła się w 1824 roku od wielkiego nieszczęścia. Był nim ogromny pożar, który szalał wśród okolicznych skał przez wiele tygodni. Ogień zniszczył roślinność i nie oszczędził zwierząt. Ale odsłonił za to imponujące formy skalne. Gdy tylko można było już wejść między skały, pierwsi odważni zagłębili się w długie i kręte skalne labirynty. Liczba turystów zwiększała się z każdym sezonem. Niemcy, Czesi i Polacy podziwiali wspaniałe formy skalne oraz ... potwierdzali swój pobyt w skalnych miastach w specyficzny, dziś już niedopuszczalny sposób. Na najbardziej charakterystycznych skałach widoczne są liczne napisy uczynione przed ponad stu laty przez Niemców, Polaków i Czechów. W taki właśnie sposób przeszli do historii m. in. niejaki Hafftstein z Łodzi i Zöllner z Breslau.

W Mysiej Dziurze.

Adršpašske i Teplicke Skály to dwa najbardziej znane czeskie skalne miasta. Nazwę skalne miasta przyjęto w Czechach dla kilku, szczególnie atrakcyjnych, małych obszarów. W skalnych miastach poruszamy się wąskimi dróżkami, labiryntami, czasem przechodzić trzeba po drabinach lub kładkach. Wzdłuż szlaków wznoszą się wysokie na kilkanaście metrów bloki skalne. Ich kształty od dawna pobudzały wyobraźnię odkrywców. Dzięki temu większość grup skalnych uzyskała oryginalne nazwy. Najczęściej związane są z kształtem skały, czasem jednak nawiązują do historii. Spotkamy tu m. in. Kochanków, Starostę i Starościnę, Głowę Cukru, Gilotynę, Króla i wiele innych. Jedną z najciekawszych form jest Mysia Dziura - wąska rozpadlina między olbrzymimi blokami skał. Przed wejściem do Mysiej Dziury trzeba krytycznie spojrzeć na swoją ... tuszę. Sam byłem świadkiem dramatycznej i nieudanej próby przejścia przez Mysią Dziurę pewnej młodej Czeszki o bujnych kształtach. Adršpašske oraz Teplicke Skalne Miasta są rezerwatami przyrody obejmującymi obszar bardzo zróżnicowanych piaskowców, przypominających pod pewnymi względami nasze Góry Stołowe. Teren ten od 1933 roku podlega ochronie. Powstał tu największy w Czechach rezerwat przyrody, o powierzchni ponad 1800 ha. Zwiedzanie skalnych miast jest możliwe wyłącznie po wyznaczonych trasach i szlakach. Wśród turystów można tutaj spotkać amatorów wędrówek prawie z całego świata. Choć tradycyjnie najwięcej tu Niemców, to od pewnego czasu trafiają tu także coraz częściej i coraz chętniej Polacy.

Syberia wśród skał.

Wejście do Teplickiego Skalnego Miasta znajduje się obok stacji kolejowej Teplice-Skály, jest tam także parking oraz hotel. Przy wejściu do rezerwatu warto w kiosku kupić dobrą mapę turystyczną Skalnych Miast i Czeskich Gór Stołowych. Szlak niebieski poprowadzi nas przez najciekawsze fragmenty skał ukształtowanych przez przyrodę w niezwykle interesujące obiekty, którym nadano przeróżne nazwy np. Sfinks, Golem, Sowa, Końska Głowa, Skalna Korona, Niedźwiedź Polarny i wiele innych. Długość szlaku wynosi około 6 km i można go pokonać w ciągu 3 godzin. Główne atrakcje to oczywiście skały, wieże i platformy widokowe, ale także pamiątki po znanych osobach. Tablica na Skalnej Bramie upamiętnia pobyt w tym miejscu J. W. Goethe. Wielki poeta dotarł tu w 1790 roku, w trakcie swoich studiów przyrodniczych. Niezwykle ciekawym miejscem Teplickich Skał jest głęboki i ciemny wąwóz zwany Sybiř. Nazwa całkowicie odpowiada atmosferze w wąwozie - zwłaszcza latem przejście przez zimny i wilgotny wąwóz pozwala przekonać się o słuszności tej nazwy. Bywa, że i w lecie znajdziemy tam resztki śniegu. Na obszarze skalnych miast panują szczególne warunki klimatyczne. Ze względu na dużą wilgotność, chłód i ograniczony dopływ światła słonecznego, wśród kamieni i skał spotkać można rzadkie gatunki mchów, porostów oraz rośliny niespotykane na tej wysokości. Część z nich ma duże znaczenie dla przyrodników. Zwolenników rozległych panoram zachęcam do wejścia na platformę widokową utworzoną wśród pozostałości grodu Střmen. Po pokonaniu schodów z dwoma setkami stopni - uwaga! ostatni odcinek wiedzie po niezbyt bezpiecznych drabinach! - możemy napawać oczy wspaniałym widokiem Gór Sowich oraz Broumovskich Sten.

Niezatapialny Titanic

Kilka kilometrów na północ jest drugie, bardziej znane, choć mniejsze, Adršpašske Skalne Miasto. Dojazd koleją z Teplic, pieszo lub samochodem. W Adršpachu zlokalizowano parking dla autobusów oraz samochodów osobowych. Przez Adršpašske Skalne Miasto prowadzi zielony szlak, którego całkowita długość wynosi około 4 km. Największą niewątpliwie atrakcją jest możliwość przepłynięcia tratwą przez śródskalne jeziorko. Warto dodać, że rejsy rozpoczęto już w 1857 roku. Tratwy noszą nazwy - nomen omen - Titanic-1 i Titanic-2. Nie odstrasza to jednak potencjalnych klientów - w sezonie trzeba stać w długiej kolejce chętnych by wypłynąć na szerokie wody. Z najprawdziwszym czeskich poczuciem humoru spotkamy się w czasie rejsu. Nieodmiennie wielkie wrażenie sprawia opowieść flisaka. Wśród całkowitej ciszy snuje opowieść o Hawajach - taką nazwę noszą maleńkie wysepki obok których przepływamy. Przy brzegu jeziorka tkwią postaci wodnika Szuwarka i jego małżonki z czerwonym nosem. Salwy śmiechu wzbudza podana odpowiednio poważnym głosem informacja, że głębokość jeziorka sięga miejscami 243 - tu flisak zawiesza głos - centymetrów. O innych dowcipach przekonajcie się Państwo sami. Jeziorko powstaje corocznie przez spiętrzenie wód niewielkiej tutaj rzeczki Metuje. W zimie woda jest spuszczana. A metalowe tratwy odpoczywają na dnie wąwozu. Niedaleko jeziorka znajduje się Wielki Wodospad o wysokości 16 m, obok którego wmurowano w skały popiersie J. W. Goethego i następną tablicę upamiętniająca jego pobyt w tych górach. Wzdłuż trasy co jakiś czas spotykamy tabliczki z nazwami (i ze strzałkami wskazującymi kierunek) nadanymi bardziej charakterystycznym obiektom np. Indianin, Wielbłąd, Orle Gniazdo, Bliźniaki, Diabelski Most. Po wyjściu z łódki można udać się w drogę powrotną zielonym szlakiem do parkingu i stacji kolejowej.

Kuchenne wejście.

Dla amatorów dłuższych wędrówek mam specjalną propozycję. Nieopisany w żadnym przewodniku sposób poznania obu skalnych miast - na dodatek za darmo. Nie jest zbyt uciążliwy, a pozwala zapoznać się ze wszystkimi atrakcjami skalnych miast. Łączna długość trasy to około 18 km. Wędrówkę rozpoczynamy w Janovicach (piąty przystanek kolejowy za Teplicami w stronę Trutnova) i stąd pieszo zielonym szlakiem kierujemy się w stronę widocznych cały czas skał. Dochodzimy do niebieskiego szlaku prowadzącego przez całe Teplicke Skalne Miasto. Później można przejść żółtym szlakiem przez Wilczy Wąwóz (Vlčí Rokle). Droga ta jest jednak początkowo dość uciążliwa, sporo na niej stromych zejść i podejść - część z nich poprowadzono po drewnianych drabinach. W środkowej części trasa ta jest podmokła - gdy jest mokro będzie trudna do pokonania bez dobrego obuwia. Po około dwóch godzinach dochodzimy do Adršpašskego Skalnego Miasta. Po zwiedzeniu miasta kierujemy się w stronę jeziora położonego blisko stacji kolejowej Adršpach. Godzinny spacer wokół przepięknego szmaragdowego jeziora dostarcza niezapomnianych wrażeń. Zwłaszcza wtedy, gdy słońce wzmacnia jeszcze kolor wody. Brzegi są bardzo strome, wysokie i niebezpieczne. Właśnie ze względów bezpieczeństwa obowiązuje tutaj zakaz kąpieli. Jeszcze kilka lat temu wąskie brzegi jeziorka były rajem dla naturystów. Jednak gdy wytyczono tu niebieski szlak turystyczny golasów przeniesiono w inne miejsce.

W pionie i w poziomie.

Od wielu lat trwa zainteresowanie skalnymi miastami wśród alpinistów. Każdego roku przybywa tu wielu amatorów wspinaczki. Wśród setek wież i skał wytyczono dotąd kilka tysięcy (!) dróg umożliwiających nauczenie się oraz doskonalenie wędrówek w pionie. Jedną z najbardziej skomplikowanych dróg można dostać się na szczyt prawie stumetrowej skały Kochankowie. Zdobycie tego szczytu uchodzi wśród alpinistów za niemały wyczyn.

W najbliższych okolicach Teplic i Adršpachu jest wiele innych wartych odwiedzenia miejsc. Poza skalnymi miastami godne uwagi są m.in. resztki kamiennego zamku Skály niedaleko Dědova, wciśniętego w południowe zbocza Adršpašsko-Teplickich Skál. Zamek powstał w oparciu o strome zbocza skał między którymi wybudowano kładki, pomosty i mury, w skałach wykuto stopnie a na szczytach skałek zbudowano wieże. U podnóża zamku błyszczą dwa małe jeziorka. Z najwyższego miejsca zamkowych skałek rozciąga się piękny widok na okolicę.

Górska droga krzyżowa.

Gorąco polecam także spacerek z Adršpachu na wzgórze Křížový vrch. Zwłaszcza tym, którzy nie lubią tłoku. Bo niestety, w sezonie, w skalnych miastach, bywa tak tłoczno jak na Krupówkach. Z parkingu przed głównym wejściem prowadzącym do Adršpašskego Skalnego Miasta należy udać się w kierunku przeciwnym niż do skalnego miasta. Żółtym szlakiem idziemy początkowo odkrytym terenem, potem wchodzimy w las, idąc jego skrajem podchodzimy stale w górę. Po pewnym czasie zauważymy odchodzący w prawo, w górę szlak zielony. Wspinamy się dalej; łatwo odnajdziemy umieszczone w skałach tablice drogi krzyżowej. Obramowania poszczególnych tablic wykuto w skałach w XVII wieku. Same tablice są już odnowione. Na jednym z wierzchołków Křížoveho vrchu (659 m) postawiono w 1857 roku żelazny krzyż wbudowany w wykonaną z piaskowca podstawę. Na podstawie umieszczono płaskorzeźby św. Anny, św. Józefa i oczywiście słynnego czeskiego świętego Jana Nepomucena. Sam szczyt stanowi dogodny punkt widokowy, z którego podziwiać można Adršpašské skály i - przy sprzyjającej pogodzie - Karkonosze. Uwaga! Platforma widokowa nie jest zabezpieczona! Schodzimy zielonym szlakiem, dochodząc ponownie do szlaku żółtego. Stąd, albo w lewo w dół, drogą wejściową, do parkingu, lub w prawo żółtym szlakiem wokół Křížoveho vrchu do asfaltowej drogi Zdoňov-Ardšpach. Na drodze skręcamy w prawo i po pewnym czasie dochodzimy do parkingu w Adršpachu. Cała opisana trasa ma około 5 kilometrów. Ze względu na niewielki stopień trudności, trasę wokół Křížoveho vrchu możemy zaplanować na przyjemną wycieczkę także po zwiedzeniu skalnego miasta. Okolice Adršpachu do doskonałe miejsce na kilkudniowy, rodzinny wyjazd np. w długi majowy weekend.

Informacje praktyczne:
Najprościej dotrzeć tu własnym samochodem. Najbliższe drogowe przejścia graniczne to: Golińsk - Starostín, Tłumaczów - Otovice i Kudowa Słone - Náchod. Można dojechać tu także z wycieczką autokarową, zorganizowaną przez jedno z licznych biur turystycznych w Karpaczu, Kudowie czy Jeleniej Górze. Koszt takiej jednodniowej wyprawy nie przekracza najczęściej 50 zł. Jednak zdecydowanie przyjemniej udać się do skalnych miast samodzielnie.
Bilet wstępu (do każdego ze skalnych miast osobno) kosztuje 40 koron, dzieci płacą połowę, przejażdżka łódką to wydatek 10 koron od osoby. Parking całodniowy - 40 koron. Bilety mogą stanowić ciekawą pamiątkę z wycieczki, bo z jednej strony wydrukowano piękne zdjęcie skał, a na odwrocie narysowano trasę, według której można zwiedzać skalne miasto.
Wieże w obu skalnych miastach są rajem dla wspinaczy; nie są jednak dostępne dla wszystkich i o każdej porze. Na stronie www.adrspach.cz, amatorzy wspinania znajdą terminarz i sposób udostępnienia skalnych wież.
Przejścia graniczne na szlakach turystycznych. Można z nich korzystać na podstawie ważnego paszportu, w ustalonych godzinach i porach roku. Ze względu na duże różnice w zakresie ich funkcjonowania należy dowiedzieć się na miejscu o aktualne zasady przekraczania granicy. W opisywanym rejonie pieszym i rowerzystom udostępniono następujące przejścia: Łączna - Zdoňov, Głuszyca Górna - Janovičky, Ostra Góra - Machovská Lhota. Do podróży wokół Adršpachu warto wykorzystać czeską kolej. Informacje na temat noclegów także na stronie www.adrspach.cz - ceny od 300 koron od osoby.