Powrót do

Split

dodany: 21.12.2002 | autor: Kuba Bełtowski

Na przełomie III i IV w. n.e., na rozkaz cesarza Dioklecjana powstał olbrzymich rozmiarów pałac. Stąd właśnie pochodzi jego nazwa - Pałac Dioklecjana. Pałac stanął nad brzegiem morza. Ma formę czworoboku, na wzór warownego obozu rzymskiego. Sam pałac jest przykładem szczytu osiągnięć architektury rzymskiej w okresie późnego cesarstwa. Z czasem luksusowy pałac przeistoczył się w miasto, które przyjęło nazwę Split (od łac. Spalatum). Mieszkańcy zaczynają jego przebudowę w obrębie murów, tworząc miasto adekwatnie do własnych potrzeb. W ten sposób powstają nowe ulice i budynki mieszkalne, zostaje zagospodarowana część powierzchni podziemnej zwanej podrumi.

Do rozwoju miasta Split wydatnie przyczynili się święci męczennicy, pochodzący z pobliskiej Salony, których relikwie zaczyna się przenosić do nowego miasta. Jeden z nich św. Duje zostaje patronem miasta. Mniej więcej w tym samym czasie przenoszą się również do Splitu władze cywilne (civitas), będące ówczesną oznaką samodzielności każdego miasta.

Dzisiejszy Spalatum jest jednym z największych portów (hr. luka) na wybrzeżu chorwackim. Jest to miasto liczące kilkaset tysięcy mieszkańców, zawsze uśmiechniętych i skorych do pomocy. Z górującej nad miastem góry Marjan pokrytej lasem iglastym, rozprzestrzenia się wspaniały widok na szeroki bulwar, obsadzony palmami, uginającymi się tak jakby chciały przywitać przybyszów i życzyć im miłego dnia. Ostatnie badania naukowe wskazują jednak, że igiełki owych iglastych drzew zostały zaatakowane szczególnie zjadliwe szkodniki. Z powodu niebywałej, jak na grudzień, wysokiej temperatury, można z tego powodu spodziewać się lekkiego rozrzedzenia lasu.

Rozległe przestrzenie pałacu zawsze są wypełnione turystami, którzy - nie bacząc na porę roku - zachwycają się urokami tego miasta. Urokliwych miejsc doprawdy nie brakuje; wystarczy przekroczyć próg jednej z trzech wielkich bram - Żelaznej, Srebrnej lub Złotej, prowadzących ku środkowi pałacu, a trudno będzie się powstrzymać, by nie zajrzeć do każdego, nawet najbardziej ukrytego miejsca. I nie ważne jest, czy będzie to legalne...

Uważać jednak należy, by się nie zgubić w tych wąskich uliczkach. Można bowiem błądzić godzinami, a i tak trudno będzie się stamtąd wydostać. Zwiedzając miasto nie należy się spieszyć. Dobrze jest zaplanować zwiedzanie i rozłożyć je na kilka dni. Wartych zwiedzenia miejsc nie brakuje. Będąc w Splicie należy oczywiście odwiedzić wspaniałe ośmiokątne mauzoleum i przyległą wieżę pod wezwaniem św. Duje, z której panoramę miasta będziemy mieć jak na dłoni. Wyposażenie wnętrza jest prawdziwą mieszanką stylów: romańskiego, gotyckiego i barokowego.

Będąc małym chłopcem wszedłem schodami zrobionymi, z desek na sam szczyt wieży, aby podziwiać widoki. Jednak po wejściu na samą górę zorientowałem się, że prześwity pomiędzy szczeblami są tak duże, że mogę zobaczyć głowy wchodzących ludzi. Ugięły się pode mną nogi i najnormalniej na świecie rozpłakałem się, czekając na kogoś, kto mnie stamtąd sprowadzi. Wtedy dowiedziałem się, że mam lęk wysokości. Ta mała dygresja niech was jednak nie zniechęca do odwiedzin wspomnianego miejsca.

Wychodząc z mauzoleum, zachwyceni panoramą miasta, będziemy mogli tą radość przelać na napiwek dla kelnera. Gdy wyjdziemy z wieży ujrzymy bowiem mnóstwo parasoli przeciwsłonecznych oraz ludzi gaworzących przy małej filiżance kawy i - obowiązkowo - przy szklance wody (za wodę w Chorwacji oczywiście nie zapłacimy). Dziedziniec wraz z przyległym przedsionkiem mieszkańcy nazywają Peristil. Peristil jest także miejscem, gdzie można zakupić przeróżne rzeczy, pamiątki i inne drobiazgi. Można też zostać sportretowanym przez miejscowego mistrza grafiki.

Kierując się na zachód, w stronę wzgórza Marjan, dotrzemy do Placu Narodowego, pieszczotliwie przez mieszkańców Splitu nazywanego - Pjacą. Tutaj zobaczymy ratusz z loggią, zbudowany w stylu weneckim, w którym dziś mieści się Muzeum Etnograficzne. Zobaczymy również pięknie zdobione mieszczańskie pałace (Pałac Tartaglia, Pałac Milesi) i basztę Hrvojeva - wieżę (hr. kula), wzniesiona przez Wenecjan w XV wieku.

Zwiedzając zabytki, z pewnością potrzebujemy siły, a siłę czerpiemy z jedzenia. W mieście działa wiele różnego rodzaju restauracji i kawiarenek. Miejscowa kuchnia wiele nie różni się od kuchni reszty Dalmacji. Tak więc można tu liczyć głównie na owoce morza (ślimaki, małże, ośmiornice). W luksusowych restauracjach (bardzo polecam) możemy zamówić pršut (wieprzowina wędzona przez około rok czasu na wietrze zwanym bura), paszki ser (kozi ser, produkowany na wyspie Pag,) czy czarne riżoto. Jeśli natomiast szukamy czegoś niedrogiego, ale smacznego, to najlepiej udać się poza mury pałacu, gdzie jest mnóstwo budek typu fast-food. Młodzież splicka, gdy zamierza zjeść coś takiego, mówi, że idzie na tople, czyli dosłownie tłumacząc na ciepłe. Ciepłe to przede wszystkim ćevapčići czyli paluszki z mięsa mielonego i pljeskavica, u nas znany jako hamburger. Nie śmiałbym pominąć burek, czyli ciasto francuskie przekładane serem, mięsem lub owocami.

Miasto zaczyna tętnić życiem w godzinach wieczornych. Zmęczeni słońcem ludzie szukają ukojenia w przytulnych pubach i kawiarenkach, popijając sobie wino białe lub czerwone, wymieszane z wodą mineralną lub zwykłą. Podsumowując, Split jest wspaniałym miejscem dla miłośników architektury. Miejscem, którego kuchnia trafi w gusta nawet najwybredniejszych. Miejscem, które nas zauroczy klimatem i sprawi, że będziemy wracać do niego i wracać...

Split ma swoją niepowtarzalną duszę...