Powrót do

Na Wyszehradzie

dodany: 04.11.2002 | autor: Wojciech Miśko

Artykuł przedrukowany z dodatku Turystyka Wielkopolskiej Gazety Wyborczej z dnia 30 czerwca 2001. Przedruk za zgodą Autora i Redakcji.

"Miasto widzę ogromne, a sława jego gwiazd dosięże...". Tymi słowami, wypowiedzianymi na wzgórzu wyszehradzkim, legendarna księżniczka Libusza przepowiedziała przyszłą sławę i wielkość czeskiej Pragi.

Te na poły legendarne czasy opisuje Alois Jirásek w wydanych pod koniec XIX wieku Starych podaniach czeskich. Opowieści historyczne wykorzystywał Jirásek do zadań edukacyjnych i politycznych, biorąc w ten sposób udział w walce o odrodzenie narodowe Czechów. Podobną rolę spełniały u nas podania o Kraku i Wandzie czy też legendy o Lechu, Czechu i Rusie.

Na południe od centrum

Wzgórze wyszehradzkie jest jednym z ciekawszych miejsc czeskiej stolicy. Wznosi się na prawym brzegu Wełtawy, na południe od centrum miasta. Jednodniowi turyści tu nie docierają; ten kto wpadł do Pragi na jeden lub dwa dni ogranicza się najczęściej do zwiedzenia Hradczan, mostu Karola, placu Wacława, żydowskiej dzielnicy Josefov lub Rynku Starego Miasta. Wyszehrad (Vyšehrad) był siedzibą pierwszych władców Czech. Najstarsze budowle na Wyszehradzie pochodzą z X wieku. Tu znajduje się jeden z najstarszych praskich zabytków - romańska rotunda św. Marcina. W ciągu wieków istnienia gród wzniesiony na wzgórzu był wielokrotnie przebudowywany i zmieniany. W XVIII wieku, za panowania Habsburgów wzgórze umocniono. Powstała potężna twierdza okolona murem z czerwonej cegły, do której prowadziły ogromne bramy. Na wzgórzu powstały koszary wojskowe.

Odpoczynek na wzgórzu

Obecnie wzgórze wyszehradzkie jest przede wszystkim miejscem spacerów i odpoczynku. Bardzo urozmaiconą zabudowę można podziwiać w czasie spaceru wzdłuż korony murów. Z wysokich stoków Wyszehradu roztaczają się przepiękne i panoramiczne widoki na Wełtawę, Hradczany oraz na całą zachodnią część Pragi. Wycieczka na wzgórze wyszehradzkie to doskonały sposób na odpoczynek od wielkomiejskiego tłoku i zgiełku, który panuje w centrum Pragi. Do najciekawszych budowli Wyszehradu zaliczany jest kościół Św. Piotra i Pawła, z bogato zdobionym portalem, przebudowany w połowie XIX wieku oraz wspomniana już romańska rotunda św. Marcina. Przemierzając wzgórze wyszehradzkie trafimy jeszcze do ruin bazyliki św. Wawrzyńca oraz na plac przykościelny gdzie dominują cztery wielkie posągi dłuta J. V. Myslbeka.

Cmentarz Zasłużonych

Najważniejszym miejscem na wzgórzu wyszehradzkim jest niewielki cmentarz przylegający do kościoła św. Piotra i Pawła. Lokalizację cmentarza na ustalono na fali entuzjazmu związanego z ruchem odrodzenia narodowego Czechów. Usytuowano go w miejscu starszego cmentarza, istniejącego tu od XVII wieku. Otoczony jest wybudowanymi w 1902 roku arkadami, w cieniu których umieszczone są grobowce. Pomysłodawcy założenia nowego cmentarza na Wyszehradzie pragnęli, by Cmentarz Zasłużonych stał się symbolicznym i swoistym pomnikiem odrodzonego państwa czeskiego, a zwłaszcza jego kultury i sztuki. I tak się stało. Na niewielkiej powierzchni cmentarza spotykamy groby ludzi znanych z kart podręczników historii sztuki. Nawet w czasach panowania czeskiego socjalizmu na cmentarzu wyszehradzkim znajdowali miejsce swojego ostatniego spoczynku zasłużeni artyści, pisarze, poeci i aktorzy. Wśród wielu grobów na wyszehradzkim cmentarzu znajdziemy nagrobki słynnych kompozytorów Dvořaka i Smetany, pisarza i publicysty Karela Čapka, który był przyjacielem pierwszego prezydenta Republiki Tomáša Garrique Masaryka oraz poety romantycznego Karela Hynka Máchy (1810-1836). Największym pomnikiem na cmentarzu wyszehradzkim jest symboliczny Slavín, stanowiący zbiorową mogiłę-pomnik artystów, między innymi malarza Alfonsa Muchy i rzeźbiarza J. V. Myslbeka. Ze względu na ograniczony teren groby artystów i pisarzy są rozmieszczone bardzo gęsto. Nagrobki mają bardzo różne kształty i wielkości. Dzięki temu całość cmentarza sprawia wrażenie wielkiej różnorodności i bogactwa formy.

Pamiętny rok 1989

Także współczesne dzieje Czech związane są z Wyszehradem. Gdy komunistyczne władze Czechosłowacji wydały zgodę na manifestację w dniu 17 listopada 1989 roku, nikt nie spodziewał się że w ten sposób rozpocznie się aksamitna rewolucja. Manifestacja miała zakończyć się na cmentarzu wyszehradzkim, przy nagrobku Karela Hynka Máchy. Marsz zorganizowali prascy studenci w pięćdziesiątą rocznicę zamknięcia czeskich uczelni przez okupanta niemieckiego. Młodzi prażanie pragnęli także uczcić pamięć Jana Opletala, studenta praskiego Uniwersytetu Karola. Był on ofiarą brutalnej akcji hitlerowców, którzy 28 października 1939 roku rozpędzili w Pradze demonstrację zorganizowaną w rocznicę odzyskania niepodległości przez Czechosłowację. Ale studenci pamiętali także o innym Janie. W styczniu 1969 roku zginął Jan Palach, którzy w samotnym i rozpaczliwym proteście przeciw obecności wojsk radzieckich i polityce "normalizacji" dokonał samospalenia na Placu Wacława. Trzeba dodać, że ofiarą podobnej desperacji był w miesiąc później jeszcze jeden Jan, Zajíc, uczeń szkoły średniej. Po zakończeniu oficjalnej demonstracji, od cmentarza wyszehradzkiego, z powrotem do centrum miasta ruszył groźny i potężniejący z każdą chwilą pochód studentów i mieszkańców Pragi niosąc transparenty Jan Opletal - Jan Palach, Na Gwiazdkę wolność!. Silne kordony czeskiej milicji i służby bezpieczeństwa nie dopuściły manifestantów do pomnika Św. Wacława, przed którym chcieli oddać hołd pamięci Jana Palacha. Demonstrantów rozpędzono pałkami. Było wielu rannych. Tak rozpoczęły się manifestacje, które stopniowo i pokojowo doprowadziły do rozpadu komunistycznej władzy w Czechosłowacji.

Już pod koniec listopada 1989 roku prażanie ujrzeli na Placu Wacława stojących obok siebie, niedawnego dysydenta Vaclava Havla, sygnatariusza Karty 77 i Aleksandra Dubčeka, człowieka symbolizującego ideały Praskiej Wiosny z 1968 roku. Tam, gdzie Libusza przepowiedziała wielkość Pragi, po wielu, wielu latach rozpoczęła się demonstracja prażan, która dała początek aksamitnej rewolucji. Czy trzeba lepszego przykładu ilustrującego związek historii i współczesności?

Informacje praktyczne:

Wszystkie dane o tym jak dojechać i co zwiedzić w Pradze są łatwo dostępne. Wszelkich informacji może dostarczyć prawie każdy z wielu różnych przewodników. W Internecie znajdziemy mnóstwo stron przygotowanych nawet przez obcokrajowców. Bo miłością do Pragi bardzo łatwo się zarazić i ... bardzo trudno się z niej wyleczyć.

Doskonałym - i tanim - sposobem na przemieszczanie się po Pradze są tramwaje, autobusy i metro. System komunikacji miejskiej jest w pełni zintegrowany. We wszystkich środkach transportu miejskiego obowiązują te same bilety. Przy dłuższym pobycie warto kupić bilet na całą sieć ważny przez siedem dni za 250 koron (około 30 zł). Dojazd na Vyšehrad z centrum Pragi: od Muzeum Narodowego przy Václavské náměstí należy przejechać czerwoną linią metra (linia C) dwa przystanki w kierunku Haje, wysiadamy na przystanku Vyšehrad. Ulicą Na Pankráci dojdziemy do Wyszehradu przez bramy Taborską i Leopoldową. Na terenie wzgórza znajduje się restauracja i bar, jest także punkt sprzedaży pamiątek.

Planując nocleg w Pradze trzeba niestety przygotować się na niemały wydatek. Ceny są raczej europejskie. Najtańszy nocleg w nieco spartańskich warunkach kosztuje około 300 koron od osoby (w akademikach na Strahovie).

W Internecie: www.hrad.cz - oficjalna strona Prezydenta Vaclava Havla, www.cdrail.cz - rozkłady jazdy czeskich kolei i autobusów, www.DolnySlask.com - prywatna witryna z opisem atrakcji Dolnego Śląska i linkami do obszernego katalogu miejsc noclegowych w Pradze. www.infoczechy.pl - dobry polski serwis informacyjny zawiera m. in. plan praskiego metra i dane o usługach komunikacji miejskiej. Na tej stronie możemy także zarezerwować noclegi w większych miastach Republiki Czeskiej.

Opis zdjęć:
Zdjęcie nr 1: Grób Karela Čapka (1890-1938), pisarza i publicysty z lat pierwszej Republiki.
Zdjęcie nr 2: Cmentarz Zasłużonych na Wyszehradzie.
Zdjęcie nr 3: Portal kościoła św. Piotra i Pawła na Wyszehradzie.