Na Wyszehradzie
dodany: 04.11.2002 | autor: Wojciech Miœko
Artyku³ przedrukowany z dodatku Turystyka Wielkopolskiej Gazety Wyborczej z dnia 30 czerwca 2001. Przedruk za zgod¹ Autora i Redakcji.
"Miasto widzê ogromne, a s³awa jego gwiazd dosiê¿e...". Tymi s³owami, wypowiedzianymi na wzgórzu wyszehradzkim, legendarna ksiê¿niczka Libusza przepowiedzia³a przysz³¹ s³awê i wielkoœæ czeskiej Pragi.
Te na po³y legendarne czasy opisuje Alois Jirásek w wydanych pod koniec XIX wieku Starych podaniach czeskich. Opowieœci historyczne wykorzystywa³ Jirásek do zadañ edukacyjnych i politycznych, bior¹c w ten sposób udzia³ w walce o odrodzenie narodowe Czechów. Podobn¹ rolê spe³nia³y u nas podania o Kraku i Wandzie czy te¿ legendy o Lechu, Czechu i Rusie.
Na po³udnie od centrum
Wzgórze wyszehradzkie jest jednym z ciekawszych miejsc czeskiej stolicy. Wznosi siê na prawym brzegu We³tawy, na po³udnie od centrum miasta. Jednodniowi turyœci tu nie docieraj¹; ten kto wpad³ do Pragi na jeden lub dwa dni ogranicza siê najczêœciej do zwiedzenia Hradczan, mostu Karola, placu Wac³awa, ¿ydowskiej dzielnicy Josefov lub Rynku Starego Miasta. Wyszehrad (Vyšehrad) by³ siedzib¹ pierwszych w³adców Czech. Najstarsze budowle na Wyszehradzie pochodz¹ z X wieku. Tu znajduje siê jeden z najstarszych praskich zabytków - romañska rotunda œw. Marcina. W ci¹gu wieków istnienia gród wzniesiony na wzgórzu by³ wielokrotnie przebudowywany i zmieniany. W XVIII wieku, za panowania Habsburgów wzgórze umocniono. Powsta³a potê¿na twierdza okolona murem z czerwonej ceg³y, do której prowadzi³y ogromne bramy. Na wzgórzu powsta³y koszary wojskowe.
Odpoczynek na wzgórzu
Obecnie wzgórze wyszehradzkie jest przede wszystkim miejscem spacerów i odpoczynku. Bardzo urozmaicon¹ zabudowê mo¿na podziwiaæ w czasie spaceru wzd³u¿ korony murów. Z wysokich stoków Wyszehradu roztaczaj¹ siê przepiêkne i panoramiczne widoki na We³tawê, Hradczany oraz na ca³¹ zachodni¹ czêœæ Pragi. Wycieczka na wzgórze wyszehradzkie to doskona³y sposób na odpoczynek od wielkomiejskiego t³oku i zgie³ku, który panuje w centrum Pragi. Do najciekawszych budowli Wyszehradu zaliczany jest koœció³ Œw. Piotra i Paw³a, z bogato zdobionym portalem, przebudowany w po³owie XIX wieku oraz wspomniana ju¿ romañska rotunda œw. Marcina. Przemierzaj¹c wzgórze wyszehradzkie trafimy jeszcze do ruin bazyliki œw. Wawrzyñca oraz na plac przykoœcielny gdzie dominuj¹ cztery wielkie pos¹gi d³uta J. V. Myslbeka.
Cmentarz Zas³u¿onych
Najwa¿niejszym miejscem na wzgórzu wyszehradzkim jest niewielki cmentarz przylegaj¹cy do koœcio³a œw. Piotra i Paw³a. Lokalizacjê cmentarza na ustalono na fali entuzjazmu zwi¹zanego z ruchem odrodzenia narodowego Czechów. Usytuowano go w miejscu starszego cmentarza, istniej¹cego tu od XVII wieku. Otoczony jest wybudowanymi w 1902 roku arkadami, w cieniu których umieszczone s¹ grobowce. Pomys³odawcy za³o¿enia nowego cmentarza na Wyszehradzie pragnêli, by Cmentarz Zas³u¿onych sta³ siê symbolicznym i swoistym pomnikiem odrodzonego pañstwa czeskiego, a zw³aszcza jego kultury i sztuki. I tak siê sta³o. Na niewielkiej powierzchni cmentarza spotykamy groby ludzi znanych z kart podrêczników historii sztuki. Nawet w czasach panowania czeskiego socjalizmu na cmentarzu wyszehradzkim znajdowali miejsce swojego ostatniego spoczynku zas³u¿eni artyœci, pisarze, poeci i aktorzy. Wœród wielu grobów na wyszehradzkim cmentarzu znajdziemy nagrobki s³ynnych kompozytorów Dvoøaka i Smetany, pisarza i publicysty Karela Èapka, który by³ przyjacielem pierwszego prezydenta Republiki Tomáša Garrique Masaryka oraz poety romantycznego Karela Hynka Máchy (1810-1836). Najwiêkszym pomnikiem na cmentarzu wyszehradzkim jest symboliczny Slavín, stanowi¹cy zbiorow¹ mogi³ê-pomnik artystów, miêdzy innymi malarza Alfonsa Muchy i rzeŸbiarza J. V. Myslbeka. Ze wzglêdu na ograniczony teren groby artystów i pisarzy s¹ rozmieszczone bardzo gêsto. Nagrobki maj¹ bardzo ró¿ne kszta³ty i wielkoœci. Dziêki temu ca³oœæ cmentarza sprawia wra¿enie wielkiej ró¿norodnoœci i bogactwa formy.
Pamiêtny rok 1989
Tak¿e wspó³czesne dzieje Czech zwi¹zane s¹ z Wyszehradem. Gdy komunistyczne w³adze Czechos³owacji wyda³y zgodê na manifestacjê w dniu 17 listopada 1989 roku, nikt nie spodziewa³ siê ¿e w ten sposób rozpocznie siê aksamitna rewolucja. Manifestacja mia³a zakoñczyæ siê na cmentarzu wyszehradzkim, przy nagrobku Karela Hynka Máchy. Marsz zorganizowali prascy studenci w piêædziesi¹t¹ rocznicê zamkniêcia czeskich uczelni przez okupanta niemieckiego. M³odzi pra¿anie pragnêli tak¿e uczciæ pamiêæ Jana Opletala, studenta praskiego Uniwersytetu Karola. By³ on ofiar¹ brutalnej akcji hitlerowców, którzy 28 paŸdziernika 1939 roku rozpêdzili w Pradze demonstracjê zorganizowan¹ w rocznicê odzyskania niepodleg³oœci przez Czechos³owacjê. Ale studenci pamiêtali tak¿e o innym Janie. W styczniu 1969 roku zgin¹³ Jan Palach, którzy w samotnym i rozpaczliwym proteœcie przeciw obecnoœci wojsk radzieckich i polityce "normalizacji" dokona³ samospalenia na Placu Wac³awa. Trzeba dodaæ, ¿e ofiar¹ podobnej desperacji by³ w miesi¹c póŸniej jeszcze jeden Jan, Zajíc, uczeñ szko³y œredniej.
Po zakoñczeniu oficjalnej demonstracji, od cmentarza wyszehradzkiego, z powrotem do centrum miasta ruszy³ groŸny i potê¿niej¹cy z ka¿d¹ chwil¹ pochód studentów i mieszkañców Pragi nios¹c transparenty Jan Opletal - Jan Palach, Na Gwiazdkê wolnoœæ!. Silne kordony czeskiej milicji i s³u¿by bezpieczeñstwa nie dopuœci³y manifestantów do pomnika Œw. Wac³awa, przed którym chcieli oddaæ ho³d pamiêci Jana Palacha. Demonstrantów rozpêdzono pa³kami. By³o wielu rannych. Tak rozpoczê³y siê manifestacje, które stopniowo i pokojowo doprowadzi³y do rozpadu komunistycznej w³adzy w Czechos³owacji.
Ju¿ pod koniec listopada 1989 roku pra¿anie ujrzeli na Placu Wac³awa stoj¹cych obok siebie, niedawnego dysydenta Vaclava Havla, sygnatariusza Karty 77 i Aleksandra Dubèeka, cz³owieka symbolizuj¹cego idea³y Praskiej Wiosny z 1968 roku.
Tam, gdzie Libusza przepowiedzia³a wielkoœæ Pragi, po wielu, wielu latach rozpoczê³a siê demonstracja pra¿an, która da³a pocz¹tek aksamitnej rewolucji. Czy trzeba lepszego przyk³adu ilustruj¹cego zwi¹zek historii i wspó³czesnoœci?
Informacje praktyczne:
Wszystkie dane o tym jak dojechaæ i co zwiedziæ w Pradze s¹ ³atwo dostêpne. Wszelkich informacji mo¿e dostarczyæ prawie ka¿dy z wielu ró¿nych przewodników. W Internecie znajdziemy mnóstwo stron przygotowanych nawet przez obcokrajowców. Bo mi³oœci¹ do Pragi bardzo ³atwo siê zaraziæ i ... bardzo trudno siê z niej wyleczyæ.
Doskona³ym - i tanim - sposobem na przemieszczanie siê po Pradze s¹ tramwaje, autobusy i metro. System komunikacji miejskiej jest w pe³ni zintegrowany. We wszystkich œrodkach transportu miejskiego obowi¹zuj¹ te same bilety. Przy d³u¿szym pobycie warto kupiæ bilet na ca³¹ sieæ wa¿ny przez siedem dni za 250 koron (oko³o 30 z³). Dojazd na Vyšehrad z centrum Pragi: od Muzeum Narodowego przy Václavské námìstí nale¿y przejechaæ czerwon¹ lini¹ metra (linia C) dwa przystanki w kierunku Haje, wysiadamy na przystanku Vyšehrad. Ulic¹ Na Pankráci dojdziemy do Wyszehradu przez bramy Taborsk¹ i Leopoldow¹. Na terenie wzgórza znajduje siê restauracja i bar, jest tak¿e punkt sprzeda¿y pami¹tek.
Planuj¹c nocleg w Pradze trzeba niestety przygotowaæ siê na niema³y wydatek. Ceny s¹ raczej europejskie. Najtañszy nocleg w nieco spartañskich warunkach kosztuje oko³o 300 koron od osoby (w akademikach na Strahovie).
W Internecie: www.hrad.cz - oficjalna strona Prezydenta Vaclava Havla, www.cdrail.cz - rozk³ady jazdy czeskich kolei i autobusów, www.DolnySlask.com - prywatna witryna z opisem atrakcji Dolnego Œl¹ska i linkami do obszernego katalogu miejsc noclegowych w Pradze. www.infoczechy.pl - dobry polski serwis informacyjny zawiera m. in. plan praskiego metra i dane o us³ugach komunikacji miejskiej. Na tej stronie mo¿emy tak¿e zarezerwowaæ noclegi w wiêkszych miastach Republiki Czeskiej.
Opis zdjêæ:
Zdjêcie nr 1: Grób Karela Èapka (1890-1938), pisarza i publicysty z lat pierwszej Republiki.
Zdjêcie nr 2: Cmentarz Zas³u¿onych na Wyszehradzie.
Zdjêcie nr 3: Portal koœcio³a œw. Piotra i Paw³a na Wyszehradzie.
|