Powrót do

Vranov nad rzeką Dyja

dodany: 01.02.2001 | autor: Agnieszka Rozmus

Już przy wjeździe do Vranova uwagę wszystkich przybywających przyciąga zamek, stojący na stromej skale nad brzegiem rzeki Dyja. Zachwyca nie tylko jego malownicze usytuowanie, ale także sam zamek oraz jego architektura. Oprócz wspaniałego wyglądu ten obiekt ma także bogatą przeszłość.

Vranov nad Dyją po raz pierwszy jest wspomniany w kronice Kosmasa z 1100 roku, jako gród wartowniczy. Był wówczas częścią systemu umocnień granicznych przeciwko Austriakom. Jego najstarsza część pochodzi z drugiej połowy XIII i z XIV wieku. Do dziś z gotyckiego grodu zachowała się jedynie graniastosłupowa wieża nad wejściem oraz część murów zamkowych. Pierwotny kształt trudno w obecnych czasach rozpoznać ze względu na bogatą historię oraz liczne przebudowy.

Pierwotnie był Vranov majątkiem ziemskim, ale Jan Luksemburski w roku 1323 wraz z wyposażeniem przekazał go w zastaw Jindřichowi z Lipé. Niedługo potem gród uzyskali morawscy margrabiowie, ale pod koniec XIV wieku jako lenno dostał się do rąk Lichtenburgów, którzy sprzedali go Boskowicom.

W czasie wojny trzydziestoletniej w roku 1645 gród został splądrowany przez Szwedów, a w roku 1665 spłonął. Od upadku uchroniła go rozległa przebudowa dokonana przez Althanów, którzy zmienili dotychczasowy gród (nie spełniający norm nowoczesnej sztuki militarnej oraz nie posiadający warunków, aby wygodnie w nim mieszkać) we wspaniałą barokową rezydencję. Projekt wykonał sławny wiedeński architekt Jan Fischer z Erlachu.

Pierwsze powstało centralne pomieszczenie o owalnym kształcie, nazwane Salą Przodków, w której uwagę zwiedzających przykuwa przede wszystkim bogata ornamentyka sufitu, uzupełniona rzeźbami. Tematem całej dekoracji sali są mityczni przodkowie rodu Althanów. Rzeźbiarz Tobiasz Kracker ozdobił brzeg galerii rzeźbami, a austriacki malarz Jan Michael Rottmaier jest autorem apoteozy rodu Althanów w kopule sali. Ze względu na doskonałą akustykę często odbywały się tam występy teatralne i muzyczne. Przypisuje się też sali funkcję reprezentacyjną: służyła przy uroczystych okazjach, gdy trzeba było podkreślić bogate tradycje rodu oraz zaimponować majątkiem.

Dalsze zmiany miały miejsce w roku 1723, a kierował nimi architekt Antonin Erhard Matinelli z Wiednia. Jego dziełem jest wschodnie skrzydło zamku oraz monumentalne, dwuramienne schody, strzeżone przez ogromne rzeźby Herkulesa z Anteuszem i Eneasza z Anchisem wykonane przez Lorenza Matinellego.

W latach osiemdziesiątych XVIII wieku zostało dobudowane południowe i zachodnie skrzydło zamku, które razem z pozostałymi budowlami utworzyły zamkowy dziedziniec. Pod koniec XVIII wieku zamek został umeblowany klasycystycznymi meblami.

Ciekawe są także bogate zbiory vranovskiej ceramiki, wytwarzanej w tamtejszej manufakturze w latach 1799-1882. W owym czasie skutecznie naśladowała ona ceramikę angielską, a obecnie podziwiana jest przez zwiedzających z całej Europy.

Także szukający odpoczynku od hałasu i zgiełku miasta będą tutaj zadowoleni. Piękno tej krainy inspirowało już niejednego artystę: Vítězslava Nováka, malarza Romana Havelka. Zamek vranovski gościł wielu twórców: austriackiego poetę Jakoba Julia Davida, oraz powieściopisarza Henryka Sienkiewicza i innych.

Swój doskonały stan oraz niewątpliwy urok Vranov zawdzięcza stosunkowo niedawnej renowacji. Kompleksową odnowę zamku zaczęto w latach siedemdziesiątych: między rokiem 1973 a 1979 był niedostępny dla zwiedzających. Odrestaurowanie pochłonęło 65 milionów koron czesko-słowackich, wzięło w nim udział 4000 pracowników z 41 zawodów konserwatorskich i budowlanych.