Powrót do

Nikola Tesla (yu)

dodany: 01.09.2006 | przygotował: Łukasz Wieczorek

Urodził się 10 lipca 1856 roku w serbskiej rodzinie w Smiljanie (obecnie Chorwacja, wówczas terytorium Austro-Węgier), zmarł 7 stycznia 1943 roku w Nowym Jorku; wynalazca, poeta i malarz.

Autor 112 patentów, przede wszystkim urządzeń elektrycznych różnego rodzaju, spośród których najbardziej znanymi są: silnik elektryczny, prądnica prądu przemiennego, autotransformator, dynamo rowerowe, bateria słoneczna, turbina talerzowa, transformator Tesli (rezonansowa cewka wysokonapięciowa) i świetlówka. Warto pamiętać, że Tesla jest też autorem teoretycznych podstaw konstrukcji radia, bez których niemożliwy byłby rzeczywisty rozwój radiofonii i telewizji na świecie. W tej dziedzinie Nikola Tesla był m.in. twórcą pierwszych urządzeń zdalnie sterowanych drogą radiową.

Tesla według planów swojego ojca miał zostać popem, jednak pod wpływem miejscowego nauczyciela Nikola został wysłany na studia inżynierskie do Grazu. Tam też wpadł na pierwszy ze swoich pomysłów. Zaprojektował rotacyjny silnik na prąd przemienny, który miał także możliwość spełniania funkcji prądnicy. Projekt ten przesłał do Thomasa A. Edisona, który od razu zainteresował się młodym naukowcem i zaprosił go do podjęcia współpracy, lecz ta skończyła się dla niego niekorzystnie. Edison obiecał mu w zamian za zwiększenie w nadzorowanych przez niego elektrowniach wydajności o 50% nagrodę w wysokości 50 tysięcy dolarów. Gdy ten osiągnął cel i zaproponował sposób, który doprowadziłby do zwiększenia wydajności o kolejnych 50%, Edison z nieznanych powodów zwolnił go z pracy bez wypłacenia obiecanej sumy i bez wprowadzenia w życie proponowanego rozwiązania. Doprowadziło to jednak do założenia przez Teslę firmy Tesla Electric Light Company, gdzie swoje prace koncentrował przede wszystkim wokół prądu przemiennego. Wypracowane tam podstawy jego generowania i zasady przesyłu są stosowane do dziś na całym świecie.

Z pomocą Georga Westinghouse'a, jednego ze współwłaścicieli Western Union Company, zbudował pierwszą elektrownię prądu przemiennego i linię przesyłową, która zasiliła oparte na świetlówkach oświetlenie wszystkich stacji kolejowych Western Union.

Kolejnym jego wynalazkiem była turbina wodna, przez co stał się on kluczową postacią w budowie elektrowni wodnej przy wodospadach Niagara.

Po opublikowaniu przez Maxwella teorii elektromagnetyzmu, Tesla wpadł na pomysł konstrukcji cewki wysokonapięciowej, a wyniki dalszych obserwacji skłoniły go do pracy nad urządzeniem, które mogłoby przy użyciu takiej cewki przesyłać prąd elektryczny bez użycia przewodów. Odstąpił jednak od tego pomysłu na rzecz wykorzystania cewki przy konstruowaniu urządzenia do przesyłu dźwięku. Patent na takie urządzenie był gotowy w 1900 roku, jednak ubiegł go w tym o kilka dni Marconi. Pomimo faktu, iż wykorzystał on jego cewkę bez zgody Tesli, procesowanie się zajęło bardzo dużo czasu i doprowadziło Teslę do bankructwa. Ostatecznie skargi Tesli uznano za zasadne, a Sąd Najwyższy USA wydał ostateczny wyrok niedługo po śmierci zrujnowanego wynalazcy.

Jego ostatnim pomysłem była konstrukcja takiej maszyny, która mogłaby być zdalnie sterowana radiowo i wykonywać rozmaite czynności automatycznie. Najpierw Tesla opatentował pierwszy na świecie pilot radiowy, a później stworzył cały szereg urządzeń; maszynę kroczącą, maszynę latającą i maszynę pływającą, którymi mógł zdalnie sterować. Następnie wmontował urządzenia sterujące z pilota do maszyny kroczącej, zaopatrzył ją w czujniki i wreszcie... puścił wolno, dzięki czemu powstał pierwszy na świecie robot.

Nikola Tesla zmarł wieczorem 7 stycznia 1943 r., w dniu, w którym Serbowie obchodzą Boże Narodzenie. Żegnając go burmistrz Nowego Jorku powiedział: Zmarł Nikola Tesla. Zmarł w biedzie, ale był jednym z najważniejszych ludzi, którzy kiedykolwiek żyli. To, co stworzył jest wielkie i wraz z upływem czasu staje się jeszcze większe.

Nikola Tesla był cenionym naukowcem zarówno za życia, jak i po śmierci. Był doktorem honoris causa wielu światowych uczelni, członkiem Instytutu Inżynierów Elektryków i Elektroników (IEEE, wówczas AIEE), Serbskiej Akademii Nauki i Sztuki. Został nagrodzony Medalem Edisona za swoje dokonania w dziedzinie elektryczności. Ku jego pamięci jednostce indukcji magnetycznej w układzie SI nadano jego imię i do jej oznaczenia przyjęto symbol T.

W 1975 roku IEEE ustanowiło nagrodę im. Nikoli Tesli, która do dziś jest jedną z najbardziej prestiżowych nagród w dziedzinie elektryki na świecie.

Jego pamięć uczczona została też poprzez nazwanie jego imieniem jednego z kraterów na Księżycu oraz umieszczenie jego podobizny przez Narodowy Bank Serbii (wówczas jeszcze Jugosławii) na banknocie o nominale 100 dinarów.

W 2003 roku w Dolinie Krzemowej powstała firma Tesla Motors, która zajmuje się produkcją samochodów napędzanych energią elektryczną, a 10 lipca 2006, z okazji 150 rocznicy urodzin Tesli, jego imię przyjęło lotnisko w Belgradzie, którego oficjalna nazwa brzmi odtąd Międzynarodowy Port Lotniczy Belgrad im. Nikoli Tesli.

Bibliografia:
Muzej Nikole Tesle, Beograd