Powrót do

-> strona g³ówna

Jan Nepomucen (cz)

dodany: 20.03.2006 | przygotowa³a: Jagoda Jucha


Johannes olim Welflini de Pomuk urodzi³ siê w miejscowoœci Pomuk, w okolicach Pilzna ok. 1345 roku. Ten Œwiêty ma w Europie najwiêcej przydro¿nych kapliczek, mówi siê, ¿e wygrywa z nim tylko Matka Boska. Zwi¹zane z nim s¹ najdziwniejsze, czêsto pogañskie obrzêdy.

Pierwsze informacje zwi¹zane z jego osob¹ pochodz¹ z 1370 roku. Wed³ug Ÿróde³, Nepomucen by³ z zawodu prawnikiem i osobistym spowiednikiem królowej Zofii. Królowa Zofia, druga ¿ona Wac³awa IV, a córka Jana, ksiêcia bawarskiego by³a piêkna i m³oda, a przy tym bardzo pobo¿na. Czêste spowiedzi wzbudza³y w umyœle króla podejrzenia, ¿e Zofia jest wielk¹ grzesznic¹ i niewiern¹ ¿on¹. Za wszelk¹ cenê stara³ siê on, aby Nepomucen z³ama³ tajemnice spowiedzi i wyjawi³ mu grzechy ¿ony. Po wielu nieudanych próbach król wpad³ we wœciek³oœæ i najpierw skaza³ spowiednika na tortury, a nastêpnie na œmieræ. Po kilku dniach zrzucono skrêpowanego Nepomucena z Mostu Karola do We³tawy. I wtedy zaczê³y siê cuda. Na falach rzeki pojawi³o siê piêæ gwiazd, które pokazywa³y gdzie le¿¹ zw³oki. Gwiazdy te, lub p³omienie do dziœ umieszczane s¹ na figurach w aureoli Œwiêtego. Symbolizuj¹ one równie¿ piêæ liter ³aciñskiego s³owa tacui czyli milcza³em.

Na moœcie Karola gromadzili siê ludzie, aby oddaæ czeœæ cia³u spowiednika. Zw³oki wydobyto z wody i bez obawy przed gniewem króla pochowano w katedrze Œw. Wita. Przez dziesi¹tki lat wszyscy odwiedzaj¹cy Katedrê w Pradze bardzo uwa¿ali, aby nie nadepn¹æ na kamieñ nagrobny Nepomucena, umieszczony w posadzce. Mia³o to oznaczaæ okropne upokorzenie. W roku 1619 kalwiniœci usuwali rzeŸby i o³tarze z koœcio³a, lecz nie mo¿na by³o znaleŸæ chêtnego, który dotkn¹³by grobu Œwiêtego. Podobno ten, który w koñcu to zrobi³, zosta³ odepchniêty z ogromn¹ si³ i skona³ w mêczarniach.

Kiedy w 1719 roku otwarto grobowiec Jana Nepomucena, podczas ekshumacji znaleziono bardzo dobrze zachowany szkielet i zasuszony jêzyk. Uznano to za cud zwi¹zany z tym, ¿e spowiednik nie zdradzi³ tajemnicy królowej Zofii.

Przy kanonizacji nadano mu imiê Nepomucen (milcz¹cy), a najœwiêtsz¹ relikwi¹ pozosta³¹ po Œwiêtym sta³ siê jego milcz¹cy jêzyk, przechowywany w ozdobnej szklanej karafie, stoj¹cej przy grobie.

W dzieñ jego œwiêta – 16 maja – wierni mogli zobaczyæ jêzyk, podobno tak dobrze zachowany, ¿e pozosta³y na nim krople krwi. Kurz z sarkofagu Œwiêtego sprzedawano jako lekarstwo na wszelkie choroby.

Istniej¹ jednak hipotezy z XIX wieku , ¿e Jan z Pomuka jest postaci¹ fikcyjn¹, a królowa nie mia³a ¿adnego spowiednika o tym nazwisku. Podobno krwawy jêzyk by³ dostarczany na dzieñ przed œwiêtem przez jednego z praskich rzeŸników, który pod groŸb¹ najsurowszych kar, zobowi¹zany by³ do zachowania ca³kowitej tajemnicy. Co roku, 15 maja przynosi³ do klasztoru œwie¿y jêzyk zabitego jagniêcia, a nazajutrz wierni ogl¹dali go jako œwiêt¹ relikwiê.

Do dziœ w Pradze w maju odbywa siê Œwiêto Pokazania Jêzyka, kiedy wystawiany jest relikwiarz z t¹ czêœci¹ cia³a i odbywa siê wielki odpust, a na nim liczne konkursy, zwi¹zane z pokazywaniem jêzyka.

Jan Nepomucen nazywany jest Œwiêtym od topielców. Jeœli ktoœ tonie, nale¿y zawo³aæ po prostu: Janie Nepomucenie, uratuj go!. Figury Œwiêtego ustawia siê tam, gdzie zdarzaj¹ siê czêste ulewy i gradobicia. Zabranie do domu wody p³yn¹cej pod figur¹ ma zapobiegaæ uderzeniom piorunów w dach.

Ze Œwiêtym wi¹¿¹ siê te¿ bardziej pogañskie zwyczaje. W noc œwiêtojañsk¹ na Podkarpaciu w latach 80. XX wieku skakano przy kapliczkach przez ogniska z wyschniêtych cmentarnych wieñców. Na tych terenach powsta³ te¿ zwyczaj oprowadzania byd³a wokó³ kapliczki lub figury Œwiêtego w drodze na targ. Jeœli sprzedawca powiedzia³ kupuj¹cemu, ¿e krowa obesz³a Nepomucena, oznacza³o to, ¿e jest to dobra sztuka, która bêdzie siê zdrowo i dobrze chowaæ.

W Polsce rozwój kultu Jana Nepomucena wspierali  ojcowie jezuici. Szybko sta³ siê bardzo popularnym Œwiêtym, g³ównie na Dolnym Œl¹sku i w po³udniowej Polsce. Przedstawia siê go na ogó³ jako kap³ana z krzy¿em w d³oniach. Moda na nepomuki (figury Œwiêtego) trwa do dziœ. Notuje siê liczne przypadki kradzie¿y tych figur z kapliczek, które to figury trafiaj¹ póŸniej do antykwariatów i prywatnych kolekcji.


Bibliografia:
Liliana Fabisiñska: Œwiêty od topielców. „Gwiazdy mówi¹” 2005, nr 45/46.
http://www.hospicja.pl/krajowe_duszpasterstwo/article/173/chapter_7.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Nepomuk
http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,2802