Powrót do

Gustáv Husák (sk)

dodany: 09.02.2006 | przygotował: Karol Marek

Gustáv Husák to jedna z najważniejszych osób czechosłowackiej sceny politycznej. Przez wiele lat stał na czele państwa jako sekretarz generalny Komunistycznej Partii Czechosłowacji i prezydent Republiki.

Urodził się w 1913 roku w Bratysławie. Szybko przeszedł inicjację polityczną, wstępując w 1929 roku do Komunistycznego Związku Młodzieży, a w 1933 roku do Komunistycznej Partii Czechosłowacji. W międzyczasie ukończył studia prawnicze.

W okresie II wojny światowej był aktywnym działaczem podziemia komunistycznego na Słowacji, a szczytem był jego udział w Słowackim Powstaniu Narodowym. W tym okresie jego poglądy polityczne ewoluowały. Początkowo był zwolennikiem przyłączenia Słowacji do ZSRR, później twierdził, że Słowacja jest nierozłączną częścią Czechosłowacji. Po zakończeniu wojny Husák nadal był aktywny na scenie politycznej. W 1951 roku jego kariera nagle się załamała, został aresztowany i oskarżony o tzw. słowacki, burżuazyjny nacjonalizm. Nie przyznał się do zarzutów i prawdopodobnie tylko dlatego, zamiast kary śmierci otrzymał jedynie dożywocie. W więzieniu nie spędził jednak reszty życia, bowiem w 1960 roku został zwolniony na mocy amnestii. W 3 lata później został w pełni zrehabilitowany.

Po odzyskaniu wolności kontynuował swą działalność polityczną, współpracował z reformistycznymi politykami słowackimi i osobiście z Aleksandrem Dubčekiem. W okresie Praskiej Wiosny był umiarkowanym politykiem, popierał reformy. Ponieważ wspierał ekipę Dubčeka i, co nie mniej ważne, był ofiarą prześladowań w okresie stalinowskim, zyskał zaufanie znacznej części społeczeństwa. W kwietniu 1968 roku został nawet wicepremierem. Swoją postawę zmienił po wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego. Początkowo co prawda nadal głosił hasła kontynuowania reform i ratowania tego, co możliwe z dorobku Praskiej Wiosny, ale powoli stawał się wykonawcą poleceń Moskwy. Dzięki jej poparciu w kwietniu 1969 roku stanął na czele KPČ, a w 1975 roku został prezydentem. Dla większości Czechów i Słowaków jest postacią, która nie kojarzy się zbyt dobrze, jako osoba, która de facto zniweczyła dorobek Praskiej Wiosny. Wini się go też za represje, które dotknęły tysiące obywateli ČSRS zaangażowanych w proces demokratyzacji w czasie Praskiej Wiosny. Przez swoją działalność po 1968 roku, zasłużył sobie wśród rodaków na przydomek Żelazny Gustáv. Sam jednak w swoich wspomnieniach twierdził, że normalizacja miała wyglądać troszkę inaczej (to znaczy łagodniej), że uległ naciskom Moskwy i został przez nią wykorzystany do pacyfikacji czechosłowackiego społeczeństwa.

W okresie Aksamitnej Rewolucji był jednym z tych polityków, którzy przeciwstawili się użyciu siły. Jedną z ostatnich decyzji było powierzenie urzędu premiera w ręce Mariána Čalfy, a następnie zrzeczenie się funkcji prezydenta Czechosłowacji. Gustáv Husák zmarł 18 listopada 1991 roku.

Bibliografia:
zivotopisyonline.cz/gustav-husak.php
Robert Kwapis: Praska wiosna, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003.
Andrzej Krawczyk: Praska wiosna 1968, Volumen, Warszawa 1998.