Powrót do

Jakub Deml (cz)

dodany: 11.04.2005 | przygotowała: Marta Banaś

Urodził się 20 sierpnia w Tašovie jako syn Jakuba Demla i Antonie Bělochovej. Jako jedenastolatek zostaje wysłany na rok do Austrii. W tym też roku umiera jego matka. W 1896 odwiedza Otokara Březinę i za jego radą, do tej pory wahający się, Deml postanawia zostać księdzem. Od 1900 studiuje teologię w Brnie, zaznajamia się z literaturą katolickiej moderny i publikuje swoje wiersze w czasopismach Muzeum i Nový Život. 27 czerwca 1902 otrzymuje święcenia kapłańskie. Zaczyna współpracę z Josefem Florianem. Dwa lata później wydaje swoją pierwszą książkę Slovo k otčenáši Františka Bílka. Przestaje pisywać do Novego Života i wraz z Florianem zaczyna krytykować katolicką modernę i katolicki klerykalizm. W 1906 poznaje Jaroslava Durycha, który wtedy studiuje medycynę. Zaczyna narastać konflikt Demla z przełożonymi - powodem jest opieszałe wprowadzanie dekretu papieża o codziennym przyjmowaniu komunii. W 1907 roku wydaje książki: Homilie i Notantur lumina. Dwa lata później zostaje zasuspendowany (zawieszony w wykonywaniu niektórych czynności duchownych) na skutek sporów z hierarchią duchowną. W tym też roku pisze teksty, które wejdą później do dzieł Moi przyjaciele (Moji přátele) i Dla przyszłych pątników i pątnic (Pro budoucí poutníky a poutnice). W 1910 Deml może znów służyć do mszy świętej. W następnych latach wydaje między innymi: Zamek śmierci (Hrad smrti, 1912), Taniec śmierci (Tanec smrti, 1914), które ze względu na swą koncepcję formalną (nakładanie się realnej rzeczywistości, snu, widzeń i jawy) i atmosferę, niezwykle sugestywną, egzystencjalnego przerażenia i grozy śmierci, stanowiły wczesną zapowiedź surrealizmu i egzystencjalizmu. Największy rozgłos przyniósł mu jednak tom "Moi przyjaciele". W 1916 Deml publikuje pamiętnik swej miłości "Miriam". Do jego wydania przyczyniły się wydarzenia, które boleśnie dotknęły pisarza. Deml wywozi bowiem swoją ukochaną Eiškę Wiesenberger do Pragi, jednak rodzinie udaje się ją odnaleźć i ubezwłasnowolnić. Wskutek gwałtownych przeżyć, Eliška zaczyna chorować, wywiązuje się gruźlica, w roku 1918 umiera. Związek ten budził oczywiście wiele zastrzeżeń hierarchów kościoła katolickiego. Jednak już rok później Deml poznaje kolejną kobietę - Pavlę Kyticovą, z którą w 1921 roku przeprowadza się do Tasova, do domu swego przyrodniego brata Antonína Demla. Zostaje wraz z Pavlą członkiem Sokoła. Pisarz postanawia wybudować dom w Tasovie - Otokar Březina daje mu 10 000 koron na budowę. W następnym roku dom zostaje postawiony - Deml będzie w nim mieszkał aż do śmierci. Pavla umiera 29 stycznia 1932 roku. Po jej śmierci Deml popada w długi, nie ma już nikogo, kto by mógł mu pomóc. W 1934 roku ukazuje się Zapomniane światło (Zapomenuté světlo) - większość nakładu zostaje skonfiskowana. W tym czasie poznaje też M. R. Junovą, która będzie wydawać jego kolejne teksty i przez wiele lat służyć mu pomocą. 10 lutego 1961 Deml umiera.

Bibliografia:
www.deml.cz