Powrót do

-> strona g³ówna

Ivan Cankar (si)

dodany: 25.10.2004 | przygotowa³a: Monika Ledzion


Ivan Cankar (1876-1918) by³ najwybitniejszym pisarzem s³oweñskiego ruchu modernistycznego, obok Prešerna najwiêkszym mistrzem s³owa. Pochodzi³ z ubiogiej i wielodzietnej rodziny rzemieœlniczej. Urodzi³ siê w Vrhnice pod Lublan¹. Wychowa³a go przede wszystkim matka. Z ogromnymi wyrzeczeniami i upokorzeniami skoñczy³ w Lublanie realne gimnazjum i wyjecha³ do Wiednia na studia politechniczne. Trudne warunki materialne z jednej strony, z drugiej zainteresowania literackie przeszkodzi³y mu w ukoñczeniu studiów. Pozosta³ wy³¹cznie pisarzem i literatura stanowi³a Ÿród³o jego utrzymania. Do roku 1907 przebywa³ przewa¿nie w Wiedniu, a potem wróci³ do kraju. Zacz¹³ pisaæ jeszcze w gimnazjum pod silnym wp³ywem Aškerca. Dopiero po dok³adniejszym zapoznaniu siê ze wspó³czesn¹ literatur¹ zachodni¹ wyzwoli³ siê spod jego wp³ywów. Oczytany, wra¿liwy, entuzjazmowa³ siê pocz¹tkowo dekadentyzmem i symbolizmem, ale wkrótce znalaz³ sw¹ w³asn¹, oryginaln¹ drogê. Pierwszymi wartoœciowymi utworami Cankara by³y wiersze i szkice liryczne. Pierwszy tomik jego wierszy pt. Erotika wywo³a³ nieoczekiwane ataki ze strony konserwatystów. Wkrótce Cankar rezygnuje z poezji, kieruj¹c siê wy³¹cznie ku prozie. W okresie przesz³o dwudziestoletnim wyda³ bardzo wiele ksi¹¿ek. Materia³ do swoich dzie³ czerpa³ z ¿ycia drobnomieszczan i ch³opów, z ¿ycia proletariatu oraz inteligencji s³oweñskiej. Przedstawia³ w nich proces przenikania kapitalizmu do ziem s³oweñskich. Ukazywa³ wiêc problematykê s³oweñskiego ch³opstwa, powstawanie proletariatu i lumpenproletariatu. W specyficzny dla siebie sposób obrazowa³ walkê pomiêdzy libera³ami a konserwatystami, socjalizm s³oweñski, walkê organizacji i grup kulturalnych o wp³ywy na wsi. PóŸniej sta³ siê ideologicznym przeciwnikiem zarówno kleryków jak i libera³ów. Mieszkaj¹c w Wiedniu w dzielnicy robotniczej pozna³ ¿ycie robotników i to sk³oni³o go do zwi¹zania siê z socjalizmem. W swoim rozwoju literackim Cankar przechodzi³ przez ró¿ne fazy: by³ i dekadentem, i symbolist¹, i zwolennikiem has³a l’art pour l’art, na koniec zaœ opowiada³ siê za sztuk¹ tendencyjn¹. Przez ca³y czas konsekwentnie zmierza³ do jednego celu – aby literatura s³oweñska wyrazi³a w sposób pe³ny i swobodny d¹¿enia cz³owieka i narodu; aby by³a wyraŸnie s³oweñska i s³u¿y³a budowie nowego i szczêœliwego ustroju spo³ecznego. Najwiêksza si³a Cankara przejawia siê w sposobie w jaki potrafi³ wyraziæ swój œwiat.


Bibliografia:
A. Barac, Literatura narodów Jugos³awii, Wroc³aw 1969.