Hristo Botev (bg)
dodany: 09.02.2006 | przygotowa³: Tymoteusz Cudny
Hristo Botev (Христо Ботев) – to jeden z najbardziej znanych bu³garskich poetów okresu Odrodzenia Narodowego. Dla wielu Bu³garów jego poezja jest legendarna, czy wrêcz kultowa. Urodzi³ siê 25.12.1847 roku (wg nowego kalendarza 6.01.1848), w miejscowoœci Kalofer. Przyszed³ na œwiat dok³adnie w dzieñ Bo¿ego Narodzenia, wiêc aby to upamiêtniæ, rodzice dali mu na imiê w³aœnie Hristo.
Najpierw uczy³ go ojciec, a po ukoñczeniu szko³y w Bu³garii (1863) wyje¿d¿a do Odessy, aby tam kontynuowaæ edukacjê. Zostaje przyjêty do rosyjskiego gimnazjum. Tutaj poznaje dzie³a ówczesnych wielkich pisarzy (Puszkin, Lermontow) oraz idee rewolucyjne. Nie ma to jednak dobrego wp³ywu na jego naukê. W 1865 zostaje wyrzucony ze szko³y za nagminne opuszczanie zajêæ. Przez d³u¿szy czas mieszka z polskimi rewolucjonistami, jednak w 1867 postanawia wróciæ do rodzinnego Kaloferu. Dostaje posadê nauczyciela, zajmuj¹c tym samym miejsce chorego ojca. Tutaj, w piœmie Gajda (Гайда) publikuje swój pierwszy wiersz – Майце си (Swojej matce). Jednak ju¿ w tym samym roku musi uciekaæ z kraju. 11 maja, podczas œwiêta Cyryla i Metodego, otwarcie nawo³uje do wojny przeciw Turkom. Chc¹c unikn¹æ aresztowania, wyje¿d¿a do Rumunii. Tutaj przez wiele lat aktywnie dzia³a na rzecz niepodleg³oœci Bu³garii. Jest za³o¿ycielem i redaktorem wielu pism narodowych takich jak np. Sztandar (Знаме), czy Nowa Bu³garia (Нова България). Ca³y czas te¿ tworzy wiersze, a tak¿e utwory prozatorskie. Wszystkie one utrzymane s¹ w konwencji rewolucyjnej i narodowowyzwoleñczej. Do najwa¿niejszych nale¿¹: Powieszenie Wasyla Lewskiego (Обесването на Васил Левски), Moja modlitwa (Моята молитва) i Chad¿i Dimitr (Хаджи Димитър). Dwa ostatnie poœwiêcone s¹ zmar³ym towarzyszom broni. W 1875 drukiem wychodz¹ Pieœni i wiersze (Песни и стихотворения), napisane wspólnie ze Stefanem Stambo³ovem. Jest to jego pierwsze samodzielne (wydane) dzie³o.
Botev by³ aktywnym cz³onkiem Bu³garskiego Centralnego Komitetu Rewolucyjnego. Organizacja ta chcia³a jak najszybciej wywo³aæ ogólnonarodow¹ rewoltê, która wyzwoli³aby kraj. Wieœæ o powstaniu kwietniowym dociera do niego jednak dopiero w maju 1976. Kiedy Botev formuje czetê zbroj¹ do walki z okupantem, Turcy zd¹¿yli ju¿ aresztowaæ wiêkszoœæ niepokornych Bu³garów. 16. maja czeta Boteva porywa parowiec Radecki, kursuj¹cy po Dunaju. Nastêpnego dnia l¹duj¹ na bu³garskim brzegu i zaczynaj¹ marsz w stronê Starej P³aniny. 18. maja staczaj¹ pierwsz¹ potyczkê z Turkami. Druga ma miejsce dwa dni póŸniej. W³aœciwie ca³a czeta zostaje wybita lub wziêta do niewoli. Sam Botev ginie od postrza³u w klatkê piersiow¹. Wed³ug nowego kalendarza ma to miejsce 1. czerwca 1876.
Dla Bu³garów Hristo na zawsze pozostanie symbolem. Symbolem poety i rewolucjonisty, który nie ba³ siê walczyæ o wolnoœæ swojego kraju. Jego wiersze wesz³y do kanonu literatury bu³garskiej. Zna je w³aœciwie ka¿dy. S¹ natchnieniem dla innych pisarzy, a tak¿e dla muzyków (np. zespo³u rockowego Epizod). Wymow¹ i s³aw¹ porównaæ je mo¿na do Ody do m³odoœci Mickiewicza.
Najlepiej samego poetê i jego wiersze podsumowuje zdanie, które napisa³ w 23. numerze Sztandaru 27. lipca 1875 roku – Tylko ten, kto jest wolny, tylko ten mo¿e nazywaæ siê cz³owiekiem w pe³nym tego s³owa znaczeniu.
Bibliografia:
www.hristobotev.com/index.html
www.slovo.bg/showbio.php3?ID=1
|