Powrót do

Hristo Botev (bg)

dodany: 09.02.2006 | przygotował: Tymoteusz Cudny

Hristo Botev (Христо Ботев) – to jeden z najbardziej znanych bułgarskich poetów okresu Odrodzenia Narodowego. Dla wielu Bułgarów jego poezja jest legendarna, czy wręcz kultowa. Urodził się 25.12.1847 roku (wg nowego kalendarza 6.01.1848), w miejscowości Kalofer. Przyszedł na świat dokładnie w dzień Bożego Narodzenia, więc aby to upamiętnić, rodzice dali mu na imię właśnie Hristo.

Najpierw uczył go ojciec, a po ukończeniu szkoły w Bułgarii (1863) wyjeżdża do Odessy, aby tam kontynuować edukację. Zostaje przyjęty do rosyjskiego gimnazjum. Tutaj poznaje dzieła ówczesnych wielkich pisarzy (Puszkin, Lermontow) oraz idee rewolucyjne. Nie ma to jednak dobrego wpływu na jego naukę. W 1865 zostaje wyrzucony ze szkoły za nagminne opuszczanie zajęć. Przez dłuższy czas mieszka z polskimi rewolucjonistami, jednak w 1867 postanawia wrócić do rodzinnego Kaloferu. Dostaje posadę nauczyciela, zajmując tym samym miejsce chorego ojca. Tutaj, w piśmie Gajda (Гайда) publikuje swój pierwszy wiersz – Майце си (Swojej matce). Jednak już w tym samym roku musi uciekać z kraju. 11 maja, podczas święta Cyryla i Metodego, otwarcie nawołuje do wojny przeciw Turkom. Chcąc uniknąć aresztowania, wyjeżdża do Rumunii. Tutaj przez wiele lat aktywnie działa na rzecz niepodległości Bułgarii. Jest założycielem i redaktorem wielu pism narodowych takich jak np. Sztandar (Знаме), czy Nowa Bułgaria (Нова България). Cały czas też tworzy wiersze, a także utwory prozatorskie. Wszystkie one utrzymane są w konwencji rewolucyjnej i narodowowyzwoleńczej. Do najważniejszych należą: Powieszenie Wasyla Lewskiego (Обесването на Васил Левски), Moja modlitwa (Моята молитва) i Chadżi Dimitr (Хаджи Димитър). Dwa ostatnie poświęcone są zmarłym towarzyszom broni. W 1875 drukiem wychodzą Pieśni i wiersze (Песни и стихотворения), napisane wspólnie ze Stefanem Stambołovem. Jest to jego pierwsze samodzielne (wydane) dzieło.

Botev był aktywnym członkiem Bułgarskiego Centralnego Komitetu Rewolucyjnego. Organizacja ta chciała jak najszybciej wywołać ogólnonarodową rewoltę, która wyzwoliłaby kraj. Wieść o powstaniu kwietniowym dociera do niego jednak dopiero w maju 1976. Kiedy Botev formuje czetę zbroją do walki z okupantem, Turcy zdążyli już aresztować większość niepokornych Bułgarów. 16. maja czeta Boteva porywa parowiec Radecki, kursujący po Dunaju. Następnego dnia lądują na bułgarskim brzegu i zaczynają marsz w stronę Starej Płaniny. 18. maja staczają pierwszą potyczkę z Turkami. Druga ma miejsce dwa dni później. Właściwie cała czeta zostaje wybita lub wzięta do niewoli. Sam Botev ginie od postrzału w klatkę piersiową. Według nowego kalendarza ma to miejsce 1. czerwca 1876.

Dla Bułgarów Hristo na zawsze pozostanie symbolem. Symbolem poety i rewolucjonisty, który nie bał się walczyć o wolność swojego kraju. Jego wiersze weszły do kanonu literatury bułgarskiej. Zna je właściwie każdy. Są natchnieniem dla innych pisarzy, a także dla muzyków (np. zespołu rockowego Epizod). Wymową i sławą porównać je można do Ody do młodości Mickiewicza.

Najlepiej samego poetę i jego wiersze podsumowuje zdanie, które napisał w 23. numerze Sztandaru 27. lipca 1875 roku – Tylko ten, kto jest wolny, tylko ten może nazywać się człowiekiem w pełnym tego słowa znaczeniu.

Bibliografia:
www.hristobotev.com/index.html
www.slovo.bg/showbio.php3?ID=1