Powrót do

Venko Andonovski (mk)

dodany: 14.04.2006 | przygotowała: Joanna Białek

Venko Andonovski urodził się w Kumanowie 30. maja 1964 roku. Czytelników zyskał sobie już swoim pierwszym zbiorem opowiadań Kvartot na liričarite (Skopje 1989). Codzienne trudności osamotnionego, albo raczej wyobcowanego człowieka, mieszkającego na jugosłowiańskim osiedlu, znajdują tymczasowe rozwiązanie jedynie dzięki ingerencji fantastyki. Jednakże po pewnym czasie, takie rozwiązanie przestaje działać i bohater opowiadania znów znajduje się w swojej ciężkiej sytuacji. Ta jednak, po spotkaniu bohatera ze zjawiskami nadprzyrodzonymi, wydaje się być całkowicie absurdalna, a jej rozwiązanie niemożliwe. W opowiadaniu Mrtovec przedstawiona jest historia młodzieńca, którego na siłę ożenili z martwą staruszką – upiorem. Młodzieniec bezskutecznie prosi sąd o rozwód. Jego przypadek wywołuje lawinę kolejnych podań, niezadowoleni mężowie oskarżają swoje żony o przymusowe zaciągnięcie do ołtarza. Miasto zostaje podzielone na dwa nieprzyjacielskie obozy. Te dowcipne i wciągające opowiadania zapowiadały skłonność autora do postmodernistycznej poetyki – choć Andonovski do postmodernizmu się nie przyznaje.

Kolejny zbiór opowiadań Freski i groteski (Skopje 1993), z formalnego punktu widzenia może się wydawać swoistą grą literacką. Nieznany restaurator przedstawia czytelnikowi freski, które odnalazł w jaskini swojej świadomości. Niektóre z nich są zniszczone, miejscami ciemne i bardzo nieczytelne, ciężko zatem je odrestaurować. Dlaczego jednak restaurator podejmuje się tak ciężkiej pracy? Te freski, jak zresztą pozostałe dzieła malarskie, opowiadają o nieobecności, o tym, co nie istnieje, dlatego, że istniało przedtem. Przez wieki niosą poselstwo. Jest to poselstwo, którego współczesne czasy nie chcą zrozumieć. Restaurator opowiada o czasach, które więcej słuchały dziejów. Ich bohaterowie to Arystoteles, cesarz Aleksander Macedoński, Klemens Ochrydzki, Averroes, macedoński pisarz oświeceniowy Kiril Pejčinović i inni mędrcy. Freski ukazują tych mężczyzn w czasach, kiedy jeszcze (albo też już) nie byli tacy mądrzy.

Venko Andonovski pisze również dzieła krytyczne i jest uznanym literaturoznawcą. Wykłada dzieje literatury chorwackiej na Wydziale filologicznym Uniwersytetu Św. Cyryla i Metodego w Skopju, ale zajmuje się również literaturą macedońską. Już od kilku lat regularnie pisze do dziennika Utrinski vesnik, a czytelnicy wprost uwielbiają jego kolumienki, które doczekały się także wydania książkowego. Jest autorem powieści Azbuka za neposlušnite (1994), poezji Nežnoto srce na varvarot (Skopje, 1986) oraz kilku dramatów: Adska mašina (1993), Bunt vo domot na starci (1994), Slovenskiot kovčeg (1998), Kandid vo zmejata na čudata (2000), Crni kuklički (2001). Slovenskiot kovčeg (1998), dramat o słowiańskości, ukrytej w starej skrzyni, która u jednych wywołuje dumę, a u innych wstyd, odniosła sukces na przełomie tysiąclecia nie tylko na scenach macedońskich, ale również zachodnioeuropejskich. Z dzieł krytyki literackiej należy wymienić: Matoševite dzvona (1996), Tekstovni procesi (1996), Struktura na makedonskiot realističen roman (1997) oraz Dešifrirania (2000).

Największy sukces odniósł Venko Andonovski swoją (jak dotychczas) ostatnią powieścią Papokot na svetot (Skopje 2000). Powieść stała się w Macedonii bestsellerem, a po wielu krajowych pozytywnych ocenach został odznaczony również bardzo ważną nagrodą literacką Balkanika (2001) oraz Stale Popov (2000) i Roman na godinata (2000). Dzięki dotacjom finansowym funduszu literackiego Balkanika, powieść zostanie przełożona na języki: serbski, albański, bułgarski, rumuński, turecki oraz grecki, tj. na języki państw, które należą do funduszu. Przedstawiciele owych krajów co roku wybierają najlepsze dzieła, które są później wydawane w tych siedmiu krajach bałkańskich.

Bibliografia:
http://www.iliteratura.cz/clanek.asp?polozkaID=10779