Powrót do

-> strona g³ówna

Venko Andonovski (mk)

dodany: 14.04.2006 | przygotowa³a: Joanna Bia³ek


Venko Andonovski urodzi³ siê w Kumanowie 30. maja 1964 roku. Czytelników zyska³ sobie ju¿ swoim pierwszym zbiorem opowiadañ Kvartot na lirièarite (Skopje 1989). Codzienne trudnoœci osamotnionego, albo raczej wyobcowanego cz³owieka, mieszkaj¹cego na jugos³owiañskim osiedlu, znajduj¹ tymczasowe rozwi¹zanie jedynie dziêki ingerencji fantastyki. Jednak¿e po pewnym czasie, takie rozwi¹zanie przestaje dzia³aæ i bohater opowiadania znów znajduje siê w swojej ciê¿kiej sytuacji. Ta jednak, po spotkaniu bohatera ze zjawiskami nadprzyrodzonymi, wydaje siê byæ ca³kowicie absurdalna, a jej rozwi¹zanie niemo¿liwe. W opowiadaniu Mrtovec przedstawiona jest historia m³odzieñca, którego na si³ê o¿enili z martw¹ staruszk¹ – upiorem. M³odzieniec bezskutecznie prosi s¹d o rozwód. Jego przypadek wywo³uje lawinê kolejnych podañ, niezadowoleni mê¿owie oskar¿aj¹ swoje ¿ony o przymusowe zaci¹gniêcie do o³tarza. Miasto zostaje podzielone na dwa nieprzyjacielskie obozy. Te dowcipne i wci¹gaj¹ce opowiadania zapowiada³y sk³onnoœæ autora do postmodernistycznej poetyki – choæ Andonovski do postmodernizmu siê nie przyznaje.

Kolejny zbiór opowiadañ Freski i groteski (Skopje 1993), z formalnego punktu widzenia mo¿e siê wydawaæ swoist¹ gr¹ literack¹. Nieznany restaurator przedstawia czytelnikowi freski, które odnalaz³ w jaskini swojej œwiadomoœci. Niektóre z nich s¹ zniszczone, miejscami ciemne i bardzo nieczytelne, ciê¿ko zatem je odrestaurowaæ. Dlaczego jednak restaurator podejmuje siê tak ciê¿kiej pracy? Te freski, jak zreszt¹ pozosta³e dzie³a malarskie, opowiadaj¹ o nieobecnoœci, o tym, co nie istnieje, dlatego, ¿e istnia³o przedtem. Przez wieki nios¹ poselstwo. Jest to poselstwo, którego wspó³czesne czasy nie chc¹ zrozumieæ. Restaurator opowiada o czasach, które wiêcej s³ucha³y dziejów. Ich bohaterowie to Arystoteles, cesarz Aleksander Macedoñski, Klemens Ochrydzki, Averroes, macedoñski pisarz oœwieceniowy Kiril Pejèinoviæ i inni mêdrcy. Freski ukazuj¹ tych mê¿czyzn w czasach, kiedy jeszcze (albo te¿ ju¿) nie byli tacy m¹drzy.

Venko Andonovski pisze równie¿ dzie³a krytyczne i jest uznanym literaturoznawc¹. Wyk³ada dzieje literatury chorwackiej na Wydziale filologicznym Uniwersytetu Œw. Cyryla i Metodego w Skopju, ale zajmuje siê równie¿ literatur¹ macedoñsk¹. Ju¿ od kilku lat regularnie pisze do dziennika Utrinski vesnik, a czytelnicy wprost uwielbiaj¹ jego kolumienki, które doczeka³y siê tak¿e wydania ksi¹¿kowego. Jest autorem powieœci Azbuka za neposlušnite (1994), poezji Nežnoto srce na varvarot (Skopje, 1986) oraz kilku dramatów: Adska mašina (1993), Bunt vo domot na starci (1994), Slovenskiot kovèeg (1998), Kandid vo zmejata na èudata (2000), Crni kuklièki (2001). Slovenskiot kovèeg (1998), dramat o s³owiañskoœci, ukrytej w starej skrzyni, która u jednych wywo³uje dumê, a u innych wstyd, odnios³a sukces na prze³omie tysi¹clecia nie tylko na scenach macedoñskich, ale równie¿ zachodnioeuropejskich. Z dzie³ krytyki literackiej nale¿y wymieniæ: Matoševite dzvona (1996), Tekstovni procesi (1996), Struktura na makedonskiot realistièen roman (1997) oraz Dešifrirania (2000).

Najwiêkszy sukces odniós³ Venko Andonovski swoj¹ (jak dotychczas) ostatni¹ powieœci¹ Papokot na svetot (Skopje 2000). Powieœæ sta³a siê w Macedonii bestsellerem, a po wielu krajowych pozytywnych ocenach zosta³ odznaczony równie¿ bardzo wa¿n¹ nagrod¹ literack¹ Balkanika (2001) oraz Stale Popov (2000) i Roman na godinata (2000). Dziêki dotacjom finansowym funduszu literackiego Balkanika, powieœæ zostanie prze³o¿ona na jêzyki: serbski, albañski, bu³garski, rumuñski, turecki oraz grecki, tj. na jêzyki pañstw, które nale¿¹ do funduszu. Przedstawiciele owych krajów co roku wybieraj¹ najlepsze dzie³a, które s¹ póŸniej wydawane w tych siedmiu krajach ba³kañskich.


Bibliografia:
http://www.iliteratura.cz/clanek.asp?polozkaID=10779