Powrót do

Kosowo

dodany: 16.08.2005 | autor: Łukasz Wieczorek

Ważne są tylko te dni, których jeszcze nie znamy..., jednak czy te słowa, pochodzące z piosenki Marka Grechuty, można odnieść do obecnej sytuacji w Kosowie? Z pewnością nie. Bowiem sytuacja jaka jest w tym rejonie Serbii wymaga odwołania się do dni, które już dawno minęły, a które to dni doskonale znamy z kart historii – zarówno tej starszej, opisanej w księgach, jak i tej nowszej – pisanej na bieżąco przez media.

Tak więc od historii zacznijmy. Kosowo jest obszarem rdzennie zamieszkiwanym przez plemiona słowiańskie, które osiedliły się tam w VI wieku n.e. w czasie swojej wędrówki z północy na Półwysep bałkański i w wyniku formowania się młodego państwa serbskiego weszły w jego skład w XII wieku. Napływ ludności Albańskiej na te tereny rozpoczął się w czasie, kiedy panowanie tureckie nad Bałkanami chyliło się już powoli ku upadkowi. Przez kilka lat w okresie drugiej wojny światowej Kosowo znajdowało się pod bezpośrednią władzą Albanii, lecz po 1945 roku przeszło na stałe w ręce jugosłowiańskie i funkcjonowało jako okręg autonomiczny. W wyniku ruchów niepodległościowych jakie zaszły w Jugosławii po śmierci Tity, również Kosowo zażądało niepodległości, której jednak od Serbii nie uzyskało. Jednakże w wyniku tych wydarzeń została zniesiona dotychczasowa autonomia tego regionu. W 1992 roku Albańczycy dokonali wyboru swojego parlamentu i prezydenta, którzy nie zostali uznani przez Serbię, co z kolei spowodowało jeszcze większe rozognienie i tak już napiętej sytuacji. Jednak w obliczu pozostałych, dużo bardziej tragicznych wydarzeń w Bośni, Serbii i Chorwacji, to co działo się w Kosowie w pewnym sensie umknęło uwadze społeczności międzynarodowej. Sytuacja naprężała się aż do roku 1998, kiedy Armia Wyzwolenia Kosowa (Ushtria Çlirimtare e Kosovës, lub UÇK) doprowadziła do wybuchu walk oraz inwazji wojsk Miloševicia na Kosowo. To z kolei spowodowało masowe ucieczki ludności albańskiej. Od tego czasu sytuacja na tym obszarze ulegała już tylko pogorszeniu. Kiedy prowadzone na początku 1999 roku rokowania pokojowe w Rambouillet we Francji nie przyniosły rezultatu, państwa NATO podjęły decyzję o interwencji. Do dziś trwa spór o jej zasadności, szczególnie, że Pakt Północnoatlantycki miał być organizacją służącą do prowadzenia akcji o charakterze defensywnym, a nie ofensywnym, jak miało to miejsce 24 marca 1999 roku, kiedy rozpoczęły się naloty na Serbię.

Zbrodni wojennych dopuszczały się wszystkie trzy strony konfliktu; Serbowie na Albańczykach z pacyfikowanych wsi, Albańczycy na Serbach z terenów zamieszkałych przez większość albańską, wojska NATO na cywilach niezależnie od ich narodowości, zrzucając bomby z dokładnością pijanego zegarmistrza, który myli wskazówkę minutową i godzinową. W maju 1999 roku państwa z grupy G8 opracowały porozumienie pokojowe, które zostało zaakceptowane przez Miloševicia 3 czerwca i już 11 czerwca rozpoczęło się wycofywanie oddziałów serbskich z terytorium Kosowa. W tym samym czasie tereny te zaczęły przechodzić pod kontrolę sił stabilizacyjnych KFOR, a na podstawie rezolucji ONZ są obecnie pod protektoratem międzynarodowym sprawowanym na miejscu przez siły UNMIK (UN Mission in Kosovo). Do Kosowa powróciła wypędzona ludność albańska i wydawałoby się, że historia powinna znaleźć tu swój szczęśliwy finał. Tak jednak nie jest. Po pierwsze dlatego, że Albańczycy niszczą wszystko co serbskie, uważając swój powrót jako zwycięstwo i stale dążą do uzyskania pełnej niepodległości, co w rezultacie prowadzić ma do oderwania Kosowa od Serbii w celu przyłączenia go do graniczącej Albanii. Jednak stanowisko strony serbskiej jest jednoznaczne i czytelne – nie będzie niepodległości dla Kosowa.

Pomimo wielu prób i wysiłków na terytorium Kosowa ciągle dochodzi do incydentów, które wskazują jasno, że pokoju prędko tu nie będzie. Potwierdzają to ostatnie wydarzenia z 2 lipca, kiedy w centrum stolicy Kosowa, Prištiny miały miejsce trzy eksplozje, najprawdopodobniej wywołane detonacją granatu ręcznego.

Niewątpliwie, patrząc bardziej ogólnie, mamy tu do czynienia z sytuacją skrajnego fanatyzmu. I to zarówno ze strony Albańczyków, jak i Serbów. Pierwsi znaleźli znaczne poparcie społeczności międzynarodowej i czują, że mogą je wykorzystać do własnych celów, choć i samo poparcie już ostatnio jakby osłabło. Drudzy z kolei starają się nie dopuścić do utraty terenów, których od wieków bronili ich ojcowie. Upór Serbów, z resztą zupełnie zrozumiały, wzmaga dodatkowo idea Wielkiej Serbii, której granice mają sięgać wszędzie tam, gdzie spłynęła serbska krew, a która to idea była ochoczo propagowana za czasów (jeszcze nie tak dawnej) poprzedniej władzy. Obecny rząd Serbii i Czarnogóry nie zamierza rozwiązywać sytuacji siłowo, jednak twardo broni swojego stanowiska, że jedyne co Serbia może zaoferować Albańczykom to poszerzoną autonomię – više od autonomije, manje od nezavisnosti. Jednak w wyniku przeciągania się sytuacji, w której ciągle dochodzi do zbrojnych incydentów, a prawo jest nagminnie łamane powoli zaczyna szukać się winnych takiego stanu rzeczy. Stąd nie dziwi wypowiedź Rasima Ljajicia – ministra praw człowieka i mniejszości narodowych rządu Serbii i Czarnogóry, który w wywiadzie dla FoNetu zasugerował, że choć nikt tego głośno nie mówi, to właśnie społeczność międzynarodowa jest odpowiedzialna za sytuację w Kosowie i obecny jej kształt.

Sytuacja staje się o tyle gorąca, że to właśnie na rok 2005 zaplanowano kontynuację rozmów o dalszym statusie Kosowa-Metohiji. Jak się te rozmowy potoczą, trudno prognozować, choć stanowiska stron są jasne i zupełnie przeciwstawne. Serbia Kosowa nie odda, a Albańczycy nie pozwolą na pozostawienie go w rękach SCG. Również sytuacja, w której obszar ten znajduje się pod nadzorem UNMIK i KFOR nie może trwać wiecznie. Wszystko wskazuje więc na to, że jeśli nie powstanie żaden sensowny plan, co do dalszych losów Kosowa, bałkański kocioł wkrótce znów może zacząć wrzeć.