Powrót do

Duet V + W

dodany: 11.08.2004 | autor: Agata Górka

V + W, czyli Jiří Voskovec i Jan Werich to para niezwykła. Voskovec, podobnie jak Werich, ukończył prawo na Uniwersytecie Karola w Pradze. Związany z kręgami Devětsilu publikował poetystyczne wiersze na łamach czasopism ReD i Pásmo. Przekładał także francuskie dramaty. Werich debiutował jako felietonista w tygodniku Přerod.

Współpraca słynnego duetu rozpoczęła się na dobre w roku 1927. Wówczas artyści poświęcili się głównie pracy dramatopisarskiej i teatralnej. Premiera ich pierwszej sztuki Vest Pocket Revue odbyła się w awangardowym Teatrze Wyzwolonym (Osvobozené divadlo). Tam też wystawione zostały kolejne utwory – Smoking Revue (1928), Fata morgana (1929), Don Juan et Comp (1931), Golem (1932) i wiele innych. W latach 1927 – 1938 Werich i Voskovec napisali i wystawili 26 sztuk.

O specyfice twórczości artystów, a zarazem o ich sukcesie scenicznym (pod koniec lat dwudziestych Teatr Wyzwolony stał się sceną wyłącznie Wericha i Voskovca), zdecydował fakt, że byli oni nie tylko autorami, ale również odtwórcami, reżyserami i scenografami swoich sztuk. Wszystkie dramaty były najpierw wystawiane, a dopiero później drukowane. Tekst sztuki nie miał ostatecznego kształtu literackiego, stanowił jedynie tworzywo literackie i dawał pole do popisu talentu improwizacyjnego pary V+W. Integralną częścią sztuki, szkielet, który rozrastał się bądź kurczył w zależności od reakcji publiczności i aktualnych wydarzeń, stanowił balet, pantomima i piosenki. Muzyka nierozerwalnie związana z nazwiskiem Jaroslava Jeżka nadawała utworom Wericha i Voskovca charakter rewii. Rewii szczególnej, bowiem artyści nadając jej poetycki kształt podnieśli ją do rangi pełnoprawnego gatunku dramatycznego. Zrezygnowali także z tradycyjnych rewiowych tematów wprowadzając motywy fantastyczne i przygodowe oraz parodiując wątki miłosne i sensacyjne. W nawiązaniu do poetyki filmu eksperymentowali w zakresie scenicznej formy utworów.

Na początku lat trzydziestych twórczość dramatyczna V+W zmieniła nieco charakter. Na skutek zagrożenia faszyzmem i narastania konfliktów międzynarodowych ważniejsza od eksperymentów formalnych stała się obrona wartości humanistycznych i swobód demokratycznych oraz zaangażowanie w walkę z totalitaryzmem. Satyryczne sztuki Caesar (1932), Robin rozbójnik (1932), i Świat za kratami (1933) poruszały aktualne problemy społeczne i polityczne. Po premierze dramatu Osioł i cień (1933) interweniowała cenzura i policja. Kolejne dramaty, takie jak Ballada ze szmat (1935), Dwie strony medalu (1936) czy Jak pięść do nosa (1938) miały za zadanie zarówno sygnalizować najważniejsze problemy współczesności, jak i mobilizować widzów do zjednoczenia się we wspólnym froncie antyfaszystowskim. W roku 1938 scena Teatru Wyzwolonego została zamknięta, a jego twórcy chcąc uniknąć represji ze strony hitlerowców wyjechali do USA. Tam do końca wojny organizowali przedstawienia dla czeskiej emigracji.

W roku 1946 powrócili do kraju. W teatrze V+W nadal razem grali i reżyserowali swoje przedwojenne sztuki. W trzy lata później Voskovec wyjechał do Francji, a Werich kontynuował działalność teatralną, prowadząc Teatr Satyry i Teatr ABC.

Bibliografia:
H. Janaszek-Ivaničková, Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890 – 1990. Literatura czeska.