Powrót do

-> strona g³ówna

Majowe tradycje

dodany: 30.04.2004 | autor: Aleksandra Kozub


Niemal w ca³ej Europie szeroko rozpowszechniona by³a tradycja stawiania, w okresie wiosennym, na placach lub w gospodarstwach, przybranych zieleni¹ drewnianych s³upów. J. Kamocki wywodzi ten zwyczaj z dawnych obrzêdów religijnych odbywaj¹cych siê pod drzewami b¹dŸ z magicznych zwyczajów wiosenno – wegetacyjnych.

Na terenach Mo³dawii i Siedmiogrodu, zwyczaj stawiania na wiosnê s³upów (zwanych arminden lub mialul) by³ szczególnie mocno zakorzeniony. Tradycyjnie dokonywano tego w dzieñ œw. Jeremiasza (1 maja). Œciête drzewko (jod³a lub modrzew), nacinano w romoboidalne motywy, przystrajano w ró¿nokolorowe wst¹¿ki i tak przygotowane ustawiano u wrót zagrody. Zwyczajowi temu towarzyszy³a uczta po³¹czona ze œpiewem i tañcem. Tradycyjnymi pokarmami, maj¹cymi zapewniæ szczêœcie i pomyœlnoœæ, by³y pieczone ko³acze pszeniczne oraz czerwone wino. Tradycja stawiania s³upów znana by³a tak¿e na terenach Polski. W zachodniej czêœci kraju rozpowszechniony by³ zwyczaj stawiania wiech, majówek, majek w nocy 1 maja oraz 8 maja czyli w dzieñ œw. Stanis³awa, patrona Polski.

Wed³ug Z. Kuchowicza tradycje zwi¹zane z obchodami Zielonych Œwi¹tek s¹ pozosta³oœciami pradawnego œwiêta zwanego stado, które symbolizowa³o nadejœcie wiosny. S³owiañski rodowód ma tak¿e przystrajanie obejœcia i domów ga³êziami lipy, grabu, brzozy i buku, rozrzucanie w izbach tataraku oraz wtykanie go za obrazy. Wszelkie obrzêdy, o charakterze magiczno – kultowym, praktykowane w okresie wiosennym by³y powszechnie potêpiane przez Koœció³.

W okresie poprzedzaj¹cym nadejœcie lata, nale¿a³o tradycyjnie oczyœciæ ziemiê z demonów wodnych, które ju¿ spe³ni³y swoj¹ rolê w procesie wegetacyjnym. W tym celu palono ognie, domy przystrajano zielonymi ga³¹zkami oraz œwiêcono zio³a i jaja. Aby ob³askawiæ z³e duchy zamieszkuj¹ce wody, sk³adano im ofiary i odmawiano modlitwy.

Agrarny charakter mia³y obchody dnia œw. Marka (25 kwietnia), patrona urodzajów oraz œw. Filipa i Jakuba, kiedy to tradycyjnie obchodzono z procesj¹ pola. By³ to zwykle okres wysiewu ¿yta jarnego, lnu, konopi, gryki.

Zgodnie z wierzeniami s³owiañskimi, wigilia Zielonych Œwi¹tek by³a czasem najwiêkszej aktywnoœci czarownic. Aby zapobiec ich czarom byd³o przystrajano wieñcami z kwiatów a dodatkowo okadzano je dymem z poœwiêconych zió³ i wypowiadano zaklêcia ochronne. Dniu temu towarzyszy³y tak¿e liczne konkursy i zabawy ludowe. W Wielkopolsce popularne by³o stawianie maja, czyli sosny ozdobionej wst¹¿kami, na szczycie której zawieszano wódkê lub miód jako nagrodê dla tego kto wejdzie na sam¹ górê. Urz¹dzano tak¿e zawody strzeleckie, wyœcigi konne oraz wybory króla lub królowej pasterzy. Tytu³ przypada³ w udziale temu, kto z samego rana pierwszego dnia Zielonych Œwi¹tek najszybciej pêdzi³ byd³o na pastwisko. Zabawom towarzyszy³o palenie ognisk zwanych na po³udniu kraju sobótkami, a na Podlasiu palinockami.

W XVII i XVIII wieku w miasteczkach powszechny by³ zwyczaj wyprawiania wesela w drugi dzieñ œwi¹t na koszt danej spo³ecznoœci. W ten sposób chciano wyró¿niæ dziewczynê, osierocon¹ przez zas³u¿onego mieszkañca.

Prawos³awie zapo¿yczy³o elementy zaduszkowe, wywodz¹ce siê z tradycji s³owiañskich i po³¹czy³o je z obchodami zielonoœwi¹tkowymi. W wigiliê Zielonych Œwi¹tek odprawiano w cerkwiach nabo¿eñstwa za dusze zmar³ych a jako daninê dla kap³anów przynoszono pokarmy.

Tak¿e w du¿ych oœrodkach miejskich ¿ywe by³y tradycje zielonoœwi¹tkowe. Dla Warszawiaków ulubionym miejscem na uroczystoœci i zabawy by³y Bielany, gdzie najczêœciej odbywa³ siê odpust obchodzony 14 maja w dniu œw. Bonifacego z Tarsu. W Gdañsku, g³ównym punktem uroczystoœci majowych by³ konkurs ³uczniczy oraz wybory majowego grafa, który w zamian za tytu³ musia³ wyprawiæ ucztê na Ratuszu lub Dworze Artusa.


Bibliografia:

Na podstawie artyku³u Agnieszki Bartoszewskiej z czasopisma Czwarty wymiar