Przed deszczem
(Пред дождот, 1994, mk, 119 min.)
Re¿yseria: Manczevski Milczo
Scenariusz: Manczevski Milczo
Muzyka: Anastasia
Zdjêcia: Teran Manuel
Producent: Tozija Gorjan
Scenografia: Lamovski Saron, Muns David
Obsada: Josifovski Josif, Certlight Kathrin, Colin Gregor, Mitevska Labina, Ristevski Kiril, Serbedzija Rade
Film Przed deszczem opowiada o trzech powi¹zanych ze sob¹ historiach. Ich tytu³y to: S³owa, Osoby oraz Obrazy.
Akcja S³ów rozgrywa siê w prastarym mêskim klasztorze, gdzieœ w Macedonii. M³ody mnich Cyryl, zwi¹zany œlubami milczenia, odnajduje w swojej celi na strychu m³od¹ Albankê Zamirê, która wygl¹da jeszcze jak dziecko. Nie zna albañskiego, lecz mimo to rozumie, ¿e dziecko szuka tu schronienia przed z³em. Utajnia obecnoœæ dziewczyny w klasztorze nawet wtedy, kiedy uzbrojeni wieœniacy poszukuj¹ jej, aby os¹dziæ za zabójstwo wspó³ziomka. Przera¿ony jest gdy zaczynaj¹ przeszukiwaæ klasztor i, szczerze szczêœliwy gdy jej nie znajduj¹. Starsi mnisi zauwa¿aj¹ jednak jego milcz¹cy strach; w g³êbok¹ noc wchodz¹ do jego celi i odnajduj¹ dziewczynê. Kar¹ mnicha jest wygnanie z klasztoru. Pod ukryciem nocy, mijaj¹c pijanych wiejskich stra¿ników, Cyryl i Zamira opuszczaj¹ bezpieczne, klasztorne mury. Ju¿ za dnia przechodz¹c kamienistym wzniesieniem Cyryl przepe³niony trosk¹ i mi³oœci¹ do dziewczyny obiecuje jej bezpieczeñstwo gdzieœ z dala od wsi i gór. Zamira nie rozumie jego mowy, lecz rozumie jego mi³oœæ. Poca³unek na jej policzku i rêce okalaj¹ce jego cia³o w poszukiwaniu zbawienia s¹ jedynym fizycznym kontaktem pomiêdzy nimi. Ale tutaj, zaraz obok nich s¹ jej rodzice i mieszkañcy wsi. Jej dziadek jako najstarszy w rodzie z surowoœci¹ sprowadza j¹ na ziemiê. Zamira próbuje wyjaœniæ mu, ¿e Cyryl jej pomóg³, ¿e j¹ wybawi³ i ¿e j¹ kocha. Nieub³agany w swym postanowieniu dziadek wygania Cyryla. Chwiejnie odchodzi, jednak krzyk Zamiry zawraca go. Biegnie ku niemu i wtedy jej brat strzela. Przes¹dy nie pozwalaj¹ na inne zakoñczenie. Cyryl jest przy Zamirze, patrz¹c na niego dziewczyna umiera.
Osoby, druga czêœæ filmu Przed deszczem, ma miejsce w zupe³nie odmiennym œwiecie, dynamicznym, wspó³czesnym, przemys³owym Londynie. W presti¿owej (znanej na ca³ym œwiecie) agencji fotograficznej pracuje laureat nagrody Pulitzera, Macedoñczyk Aleksander Kirkov, który dawno wyjecha³ z ojczyzny. Dopiero, co wróci³ z boœniackiego pola bitwy, gdzie sfotografowa³ zabójstwo, czyn, który wed³ug niego pope³ni³ wspó³uczestnik tragicznego zdarzenia, Aleksander decyduje siê wróciæ do Macedonii. Miedzy nim i Ann¹ – m³od¹ kobiet¹ pracuj¹c¹ w tej samej agencji – wydarza siê namiêtna, mi³osna historia. Aleksander namawia j¹ ¿eby wraz z nim wyjecha³a do Macedonii. Kiedy Anna rozpatruje dylemat czy zostawiæ rzeczywistoœæ w, której ¿yje i wyjechaæ z Aleksandrem ku nieprzewidywalnej przysz³oœci, w kafejce, w której rozmawia z mê¿em wydarza siê incydent tragiczny w skutkach. W porachunkach miedzy ba³kañskimi emigrantami gin¹ ludzie – miêdzy ofiarami znajduje siê jej m¹¿.
Obrazy, trzecia czeœæ filmu, maj¹ miejsce w Macedonii. Aleksander wraca do domu, w rodzinne strony, szukaj¹c schronienia w wyœnionym zaciszu swojego kraju nie myœl¹c nawet, ¿e tutaj równie¿ toczy siê inna, lecz nie mniej (bezofiarna) bezposztedna wojna. Podzia³y (lub Granice) w jego rodzinnego kraju s¹ te same lecz stosunki miedzy ludzmi s¹ drastycznie ró¿ne. W kraju, gdzie ¿yj¹ dwa ró¿ne narody o ró¿nych wyznaniach, postawy s¹ skrajnie spolaryzowane. Miêdzy nimi panuje nieufnoœæ, iskrê prawdopodobnego starcia wyczuwa siê w powietrzu. Wszêdzie widaæ uzbrojonych ludzi, strach opanowa³ ludzkie dusze. Rodzina Aleksandra przyjmuje go z radoœci¹, ale i ze zdziwieniem. Jego rodzinny dom to ruina. Szczery w zamiarach i uczciwy wobec ludzi, Aleksander odwiedza przyjació³ w s¹siedzkiej, albañskiej wiosce, chce zobaczyæ swoj¹ kole¿ankê Hanê, do której w ch³opiêcych latach ¿ywi³ g³êbsze uczucie. Hana jest teraz wdow¹ i matka dwojga dzieci – syna i córki Zamiry. Nieoswojony jeszcze z ciê¿k¹ atmosfer¹ panuj¹c¹ miedzy ludzmi Aleksander próbuje uwolniæ Zamirê, która uwiêziona jest w bacówce i oskar¿ona o zabójstwo jednego z pobratymców Aleksandra. Bez strachu przed uzbrojonymi wieœniakami wynosi dziewczynê z bacówki. Jego krewniak zdziwiony w³asn¹ niemoc¹ wobec przewagi Aleksandra strzela do niego. Aleksander zakañcza ¿ycie na polach, na których wyrasta³ i z r¹k ludzi, za którymi têskni³.
Nagrody:
1994 MFF, Wenecja, Z³oty lew za najlepszy film
1994 MFF, Wenecja, FIPRESCI (Nagroda krytyków)
1994 MFF, Wenecja, UNICEF / Przed deszczem
1994 MFF, Wenecja, Nagroda m³odej publicznoœci
1994 MFF, Wenecja, Pierwsza nagroda publicznoœci
1994 MFF, Wenecja, Nagroda miasta Wenecji
1994 MFF, Wenecja, Z³ote lwi¹tko, nagroda w³oskich studentów
1994 MFF, Wenecja, Nagroda Miêdzynarodowej katolickiej organizacji filmu
1994 MFF, Wenecja, Nagroda syndykatu Francesko Passinati dla najlepszego aktora Rade Serbedzija
1994 MFF, Wenecja, Nagroda Kodaka za najlepszy debiutancki film
1994 MFF, Toronto, Druga nagroda wed³ug g³osowania publicznoœci
1994 MFF, San Paulo, Nagroda publicznoœci za najlepszy film
1994 MFF, Porto Rico, Nagroda jury za najlepszy film
1994 MFF, Porto Rico, Nagroda publicznoœci za najlepszy film
1994 MFF, Porto Rico, Najlepszy re¿yser
1994 MFF, Porto Rico, Najlepszy debiutancki film
1994 MFF, Sztokholm, Najlepszy debiutancki film
1995 MFF, Belgia, Z³oty Charcie
1995 MFF, Sanki Petersburg, Grand Prix
1995 MFF, W³ochy, Najlepszy scenariusz
1995 Film Forum, Bratys³awa, S³owacja, Najlepszy film
1995 MFF, W³ochy, Nagroda UNESCO
1995 MFF, Warszawa, Polska, Nagroda publicznoœci
1995 Austria, Nagroda katolickiej komisji filmowej
1995 Dawid di Donatello specjalna nagroda dla filmu obcojêzycznego (W³ochy)
1995 Szwedzki instytut filmowy, Z³oty owad za najlepszy film zagraniczny
1995 Nominacja do Oskara za najlepszy film zagraniczny
1995 Pañstwowa nagroda 11 pazdziernik
1996 Independent Spirit (Niezale¿ny Duch), Najlepszy film zagraniczny
|