Powrót do

Przed deszczem

(Пред дождот, 1994, mk, 119 min.)

Reżyseria: Manczevski Milczo
Scenariusz: Manczevski Milczo
Muzyka: Anastasia
Zdjęcia: Teran Manuel
Producent: Tozija Gorjan
Scenografia: Lamovski Saron, Muns David
Obsada: Josifovski Josif, Certlight Kathrin, Colin Gregor, Mitevska Labina, Ristevski Kiril, Serbedzija Rade

Film Przed deszczem opowiada o trzech powiązanych ze sobą historiach. Ich tytuły to: Słowa, Osoby oraz Obrazy.
Akcja Słów rozgrywa się w prastarym męskim klasztorze, gdzieś w Macedonii. Młody mnich Cyryl, związany ślubami milczenia, odnajduje w swojej celi na strychu młodą Albankę Zamirę, która wygląda jeszcze jak dziecko. Nie zna albańskiego, lecz mimo to rozumie, że dziecko szuka tu schronienia przed złem. Utajnia obecność dziewczyny w klasztorze nawet wtedy, kiedy uzbrojeni wieśniacy poszukują jej, aby osądzić za zabójstwo współziomka. Przerażony jest gdy zaczynają przeszukiwać klasztor i, szczerze szczęśliwy gdy jej nie znajdują. Starsi mnisi zauważają jednak jego milczący strach; w głęboką noc wchodzą do jego celi i odnajdują dziewczynę. Karą mnicha jest wygnanie z klasztoru. Pod ukryciem nocy, mijając pijanych wiejskich strażników, Cyryl i Zamira opuszczają bezpieczne, klasztorne mury. Już za dnia przechodząc kamienistym wzniesieniem Cyryl przepełniony troską i miłością do dziewczyny obiecuje jej bezpieczeństwo gdzieś z dala od wsi i gór. Zamira nie rozumie jego mowy, lecz rozumie jego miłość. Pocałunek na jej policzku i ręce okalające jego ciało w poszukiwaniu zbawienia są jedynym fizycznym kontaktem pomiędzy nimi. Ale tutaj, zaraz obok nich są jej rodzice i mieszkańcy wsi. Jej dziadek jako najstarszy w rodzie z surowością sprowadza ją na ziemię. Zamira próbuje wyjaśnić mu, że Cyryl jej pomógł, że ją wybawił i że ją kocha. Nieubłagany w swym postanowieniu dziadek wygania Cyryla. Chwiejnie odchodzi, jednak krzyk Zamiry zawraca go. Biegnie ku niemu i wtedy jej brat strzela. Przesądy nie pozwalają na inne zakończenie. Cyryl jest przy Zamirze, patrząc na niego dziewczyna umiera.
Osoby, druga część filmu Przed deszczem, ma miejsce w zupełnie odmiennym świecie, dynamicznym, współczesnym, przemysłowym Londynie. W prestiżowej (znanej na całym świecie) agencji fotograficznej pracuje laureat nagrody Pulitzera, Macedończyk Aleksander Kirkov, który dawno wyjechał z ojczyzny. Dopiero, co wrócił z bośniackiego pola bitwy, gdzie sfotografował zabójstwo, czyn, który według niego popełnił współuczestnik tragicznego zdarzenia, Aleksander decyduje się wrócić do Macedonii. Miedzy nim i Anną – młodą kobietą pracującą w tej samej agencji – wydarza się namiętna, miłosna historia. Aleksander namawia ją żeby wraz z nim wyjechała do Macedonii. Kiedy Anna rozpatruje dylemat czy zostawić rzeczywistość w, której żyje i wyjechać z Aleksandrem ku nieprzewidywalnej przyszłości, w kafejce, w której rozmawia z mężem wydarza się incydent tragiczny w skutkach. W porachunkach miedzy bałkańskimi emigrantami giną ludzie – między ofiarami znajduje się jej mąż.
Obrazy, trzecia cześć filmu, mają miejsce w Macedonii. Aleksander wraca do domu, w rodzinne strony, szukając schronienia w wyśnionym zaciszu swojego kraju nie myśląc nawet, że tutaj również toczy się inna, lecz nie mniej (bezofiarna) bezposztedna wojna. Podziały (lub Granice) w jego rodzinnego kraju są te same lecz stosunki miedzy ludzmi są drastycznie różne. W kraju, gdzie żyją dwa różne narody o różnych wyznaniach, postawy są skrajnie spolaryzowane. Między nimi panuje nieufność, iskrę prawdopodobnego starcia wyczuwa się w powietrzu. Wszędzie widać uzbrojonych ludzi, strach opanował ludzkie dusze. Rodzina Aleksandra przyjmuje go z radością, ale i ze zdziwieniem. Jego rodzinny dom to ruina. Szczery w zamiarach i uczciwy wobec ludzi, Aleksander odwiedza przyjaciół w sąsiedzkiej, albańskiej wiosce, chce zobaczyć swoją koleżankę Hanę, do której w chłopięcych latach żywił głębsze uczucie. Hana jest teraz wdową i matka dwojga dzieci – syna i córki Zamiry. Nieoswojony jeszcze z ciężką atmosferą panującą miedzy ludzmi Aleksander próbuje uwolnić Zamirę, która uwięziona jest w bacówce i oskarżona o zabójstwo jednego z pobratymców Aleksandra. Bez strachu przed uzbrojonymi wieśniakami wynosi dziewczynę z bacówki. Jego krewniak zdziwiony własną niemocą wobec przewagi Aleksandra strzela do niego. Aleksander zakańcza życie na polach, na których wyrastał i z rąk ludzi, za którymi tęsknił.

Nagrody:
1994 MFF, Wenecja, Złoty lew za najlepszy film
1994 MFF, Wenecja, FIPRESCI (Nagroda krytyków)
1994 MFF, Wenecja, UNICEF / Przed deszczem
1994 MFF, Wenecja, Nagroda młodej publiczności
1994 MFF, Wenecja, Pierwsza nagroda publiczności
1994 MFF, Wenecja, Nagroda miasta Wenecji
1994 MFF, Wenecja, Złote lwiątko, nagroda włoskich studentów
1994 MFF, Wenecja, Nagroda Międzynarodowej katolickiej organizacji filmu
1994 MFF, Wenecja, Nagroda syndykatu Francesko Passinati dla najlepszego aktora Rade Serbedzija
1994 MFF, Wenecja, Nagroda Kodaka za najlepszy debiutancki film
1994 MFF, Toronto, Druga nagroda według głosowania publiczności
1994 MFF, San Paulo, Nagroda publiczności za najlepszy film
1994 MFF, Porto Rico, Nagroda jury za najlepszy film
1994 MFF, Porto Rico, Nagroda publiczności za najlepszy film
1994 MFF, Porto Rico, Najlepszy reżyser
1994 MFF, Porto Rico, Najlepszy debiutancki film
1994 MFF, Sztokholm, Najlepszy debiutancki film
1995 MFF, Belgia, Złoty Charcie
1995 MFF, Sanki Petersburg, Grand Prix
1995 MFF, Włochy, Najlepszy scenariusz
1995 Film Forum, Bratysława, Słowacja, Najlepszy film
1995 MFF, Włochy, Nagroda UNESCO
1995 MFF, Warszawa, Polska, Nagroda publiczności
1995 Austria, Nagroda katolickiej komisji filmowej
1995 Dawid di Donatello specjalna nagroda dla filmu obcojęzycznego (Włochy)
1995 Szwedzki instytut filmowy, Złoty owad za najlepszy film zagraniczny
1995 Nominacja do Oskara za najlepszy film zagraniczny
1995 Państwowa nagroda 11 pazdziernik
1996 Independent Spirit (Niezależny Duch), Najlepszy film zagraniczny